Carl Gotthard Langhans

Carl Gotthard Langhans

Data i miejsce urodzenia	15 grudnia 1732 Kamienna Góra
Data i miejsce śmierci	1 października 1808 Grüneiche
Dziedzina sztuki	Architektura
Epoka	Klasycyzm

Płyta pamięci w domu, gdzie urodził się Carl G. Langhans^[1][2]

C. G. Langhans: Teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej

(c) Norbert Aepli, Switzerland, CC BY 2.5

C. G. Langhans: Brama Brandenburska

C. G. Langhans: kościół ewangelicko-augsburski w Sycowie

Wnętrze opuszczonego kościoła ewangelickiego w Żeliszowie

Carl Gotthard Langhans (ur. 15 grudnia 1732 w Kamiennej Górze, zm. 1 października 1808 w Dąbiu koło Wrocławia) – niemiecki architekt i budowniczy, jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnego klasycyzmu w architekturze Prus.

Życiorys

Studiował prawo i matematykę w Halle^[3], w zakresie architektury był autodydaktą – zainteresował się nią pod wpływem traktatów teoretycznych Witruwiusza i odkryć zabytków antycznych przez Johanna Joachima Winckelmanna. W latach 1768–1769 dzięki poparciu księcia Franza Philippa Adriana von Hatzfelda zrealizował swoją wymarzoną podróż do Włoch, gdzie poznawał oryginalne zabytki architektury antycznej^[4]. Później również dużo podróżował – jako urzędnik podległy bezpośrednio królowi miał okazję na koszt władcy odbyć podróże do Anglii, Holandii, Belgii i Francji.

Najsłynniejszym dziełem Carla Gottharda Langhansa jest Brama Brandenburska w Berlinie, wzorowana na życzenie króla na Propylejach ateńskich^[3]. Zaprojektował też część założenia parkowo-pałacowego Charlottenburg^[5]. Wiele budowli zaprojektowanych przez Langhansa znajduje się na terenie Dolnego Śląska, np. pałac Wallenberg-Pachalych we Wrocławiu, zrujnowany dziś pałac Hatzfeldtów w Żmigrodzie czy odrestaurowany w latach 80. kościół ewangelicko-augsburski w Sycowie. W latach 1763–1775 był radcą budowlanym Kamer Wojennych i Dominialnych we Wrocławiu i Głogowie, kierując jednocześnie całością spraw budowlanych na Śląsku. Od 1788 w Berlinie objął stanowisko dyrektora dworskiego urzędu budowlanego^[6].

Langhans został pochowany na nieistniejącym dziś Wielkim Cmentarzu we Wrocławiu^[7][8].

Syn Carla Gottharda, Carl Ferdinand Langhans, również był znanym architektem.

Wybrane dzieła

• 1762–1765 – przebudowa pałacu Hatzfeldtów w Żmigrodzie, w ruinie; obecnie pojawiają się plany odbudowy obiektu
• 1764–1773 – kościół ewangelicki pw. Łodzi Chrystusowej w Głogowie, nie istnieje.
• 1766–1773 – pałac Hatzfeldtów we Wrocławiu^[9]
• 1776–1781 – pałac rodziny von Saurm w Samotworze (powiat wrocławski)
• 1778 – klasycystyczny gmach zakładu dla ubogich z fundacji króla Fryderyka II w Kluczborku
• 1778–1783 – pałac zbudowany dla Maksymiliana Mielżyńskiego w Pawłowicach (powiat leszczyński)
• ok. 1785 – pałac w Jedlinie-Zdroju, przypisywany
• 1785 – przebudowa barokowego pałacu rodziny Saurma-Hoym na styl klasycystyczny w Brzegu Dolnym
• 1785–1788 – park w Brzegu Dolnym
• 1785–1787 – pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu^[10]
• 1785–1788 – kościół ewangelicki w Wałbrzychu, salowy
• 1785–1789 – kościół ewangelicki w Sycowie, prostokątny, z wnętrzem na rzucie elipsy
• 1788 – gmach obserwatorium astronomicznego w Halle^[11]
• 1788 – przebudowa Staatsoper Unter den Linden przy Unter den Linden 7 w Berlinie^[12]
• 1788 – belweder w parku przy pałacu Charlottenburg^[13]
• 1788–1790 – dwór w Bad Freienwalde^[14]
• 1789–1790 – budynek bramy w Poczdamie (razem z Andreasem Ludwigiem Krügerem)^[15]
• 1789–1790 – teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej^[16]
• 1788–1791 – Brama Brandenburska w Berlinie^[17]
• 1789–1792 – kościół w Zagrodnie (powiat złotoryjski), na rzucie krzyża
• 1791–1792 – piramida w Nowym Ogrodzie w Poczdamie (razem z Andreasem Ludwigiem Krügerem)^[18]
• 1791 – klasycystyczny pałac w Żerkowie, w gminie Brzeg Dolny
• 1794 – pałac rodziny von Rotkirch w Czerwonym Kościele (powiat legnicki)
• 1795–1798 – kościół ewangelicki w Dzierżoniowie, obecnie katolicki pod wezwaniem Marii Matki Kościoła
• 1796–1797 – kościół ewangelicki w Żeliszowie, obecnie w trakcie odbudowy
• 1796–1797 – rozbudowa pałacu królewskiego we Wrocławiu
• ok. 1800 – pawilon klasycystyczny z portykiem kolumnowym w parku przy Pałacu Lehndorfów w Sztynorcie (powiat giżycki)
• 1800 – projekt Bażantarni w Pszczynie-Porębie
• 1800 – klasycystyczny pałac w Maciejowie, gmina Kluczbork.
• 1803–1807 – kościół poewangelicki, obecnie św. Andrzeja Boboli w Rawiczu
• 1810 – klasycystyczna kaplica przy kościele św. Jerzego w Dzierżoniowie, pośmiertnie według projektu Langhansa

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Agata Saraczyńska. Wielki budowniczy. „Gazeta Wyborcza, Wrocław”, 2007-06-22. 
• Karol Gothard Langhans (1732–1808) – Sławni na tarnogórskiej ziemi. „Montes Tarnovicensis”. 22. [zarchiwizowane z adresu]. 
• Realizacje Carla Gottharda Langhansa we Wrocławiu
• Miasto Langhansa – Nr 1, IX-X 2003 (dwumiesięcznik)