Carl Gottlob Schmid

Carl Gottlob Schmid na Rynku Głównym w Krakowie (1 września 1940)

Carl Gottlob Schmid (ur. 22 października 1889 w Bissingen, zm. 26 grudnia 1966 w Stuttgarcie) – niemiecki polityk, prawnik, starosta miejski (Stadthauptmann) Krakowa w latach 1940–1941.

Życiorys

Przed II wojną światową

Był z wykształcenia prawnikiem, a z zawodu urzędnikiem administracji państwowej. W 1915 został burmistrzem jednej z gmin przemysłowych Wirtembergii Plüderhausen. W roku 1921 połączył miasta i gminy wiejskie Wirtembergii w Radę Gmin Wirtembergii (Gemeindetag) i został jej przewodniczącym. Następnie został również zarządzającym prezesem powstającego Związku Ubezpieczeń Wypadkowych (Unfallversicherungsverband) dla wszystkich miast i gmin wiejskich Wirtembergii. W latach 1924–1929 Schmid wykładał w Wyższej Szkole Administracji w Stuttgarcie prawo finansowe i podatkowe. Założył i prowadził również komunalne pisma fachowe. 1 maja 1933 wstąpił do NSDAP[1]. W roku 1933 rząd Wirtembergii powierzył Schmidowi pracę nad połączeniem Rady Miast, Rady Gmin i Rady Powiatów w jednorodną organizację. 1.8.1934 Minister Spraw Wewnętrznych powołał go na zwierzchnika Wirtemberskiego Urzędu Rewizyjnego przy Radzie Gmin.[1][2]

Okres Generalnego Gubernatorstwa

Schmid przybył do Krakowa wraz z pierwszym starostą miejskim Krakowa Zörnerem, i był jego zastępcą 22 września 1939 roku, natomiast w okresie 21.2.1940-31.3.1941 pełnił obowiązki starosty miejskiego[2]. Oprócz zapewnienia zakwaterowania i zaopatrzenia w artykuły pierwszej potrzeby dla Niemców, a także Polaków. Główne sprawy jakimi zajmował się Schmid to:

  • planowanie i działania w dziedzinie architektury i urbanistyki Krakowa. Za urzędowania Schmida pojawił się „Generalny Plan Przebudowy Miasta”. Choć starosta miejski nie był inicjatorem i motorem tych działań, to jednak pod względem technicznym i operacyjnym był w niego włączony. Równolegle prowadzono wiele prac nad bieżącą przebudową i porządkowaniem miasta: oddanie do użytku Hali Targowej, naprawa stadionu Cracovia, prace nad ukończeniem gmachu banku na ul.Dunajewskiego[3]. Osobiście przemianował Rynek Główny na Adolf-Hitler-Platz[2].
  • rozpoczęcie wypędzania Żydów z Krakowa. Przed utworzeniem getta w Podgórzu Schmid, oczywiście na rozkaz Hansa Franka organizował najpierw „dobrowolne”, a potem wymuszone wysiedlenia Żydów[4]. Z powodu skrupułów Schmid do tego się nie nadawał, dlatego zastąpiono esesmanem Rudolfem Pavlu[5].

W tym czasie podjęto działania mające na celu zniemczenie Krakowa i wprowadzenie go na zawsze do Rzeszy Niemieckiej, w czym Schmid ochoczo brał udział[2]. Brakło mu jednak determinacji oraz bezwzględności w realizacji tych celów, dlatego przeniesiono go na inne stanowisko. Widząc w nim przede wszystkim fachowca w dziedzinie administracji miejskiej po wojnie Polacy nie zapragnęli postawić go przed polskim sądem. Dochodzenia rozpoczęto w przypadku pozostałych trzech starostów miejskich na co wskazują akta zgromadzone w IPN.

Od listopada 1941 do czerwca 1942 wysłano Carla Schmida do Protektoratu Czech i Moraw. W Pradze był specjalnym pełnomocnikiem Protektora Czech i Moraw do reorganizacji Zarządu Miasta Pragi. Następnie powrócił do Krakowa, gdzie został dyrektorem podwydziału ds. Komunalnych w Wydziale Głównym Spraw Wewnętrznych rządu Generalnego Gubernatorstwa.

Okres powojenny

Po wojnie po przejściu procesu denazyfikacji (otrzymał kategorię V – uwolniony od zarzutów) Schmid pozostawał przez ponad rok bez zajęcia. Następnie w latach 1948–1957 aż do emerytury pracował w administracji państwowej Badenii-Wirtembergii[1][6].

Przypisy

  1. ↑ a b c Markus Roth, Herrenmenschen die deutschen Kreishauptleute im besetzten Polen Karrierewege, Herrschaftspraxis und Nachgeschichte, 2000.
  2. ↑ a b c d Zeitungsverlag Krakau – Warschau GmbH Heinz Strozyk, Krakauer Zeitung, 1940.
  3. ↑ Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta Starosty Miejskiego Krakowa SMKr, 1939–1945.
  4. ↑ Zeitungsverlag Krakau – Warschau GmbH Heinz Strozyk, Goniec Krakowski, 1940.
  5. ↑ Archiwum IPN, Dziennik Służbowy Hansa Franka, 1939–1945.
  6. ↑ g, Rola starosty miejskiego Carla Schmid’a w wysiedleniu społeczności żydowskiej Krakowa w 1940 roku, Niemiecki Kraków 1939-1945, 22 maja 2020 [dostęp 2020-12-15] (pol.).
Prezydenci Krakowa
Prezydenci Krakowa (1792–1816)Herb Krakowa
Prezydenci Krakowa (1848–1939)
Komisarze Krakowa (1939–1945)
Prezydenci Krakowa (1945–1950)
Przewodniczący Prezydium Rady
Narodowej Krakowa (1950–1973)
Prezydenci Krakowa (od 1973)

Media użyte na tej stronie

Carl Gottlob Schmid.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC0
Starosta miejski na Rynku Głównym w Krakowie 01.09.1940.