Carl Jänisch

Carl Jänisch
Państwo	Rosja
Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1813 Wyborg
Data i miejsce śmierci	7 marca 1872 Sankt Petersburg
A B C D E F G H 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 A B C D E F G H Gambit Jänischa w partii hiszpańskiej

Carl Ferdinand Jänisch, ros. Карл Андреевич Яниш (ur. 11 kwietnia 1813 w Wyborgu, zm. 7 marca 1872 w Sankt Petersburgu) – rosyjski szachista fińskiego pochodzenia, teoretyk i autor kompozycji szachowych.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość spędził w Moskwie. Po ukończeniu studiów mechanicznych w Petersburgu został wykładowcą i pracownikiem naukowym macierzystej uczelni. Już w latach trzydziestych należał do elity rosyjskich szachistów. Pasjonował się szachami, które traktował jak przedmiot naukowych badań. W 1837 roku w Petersburgu wydał swoją pierwszą szachowo-naukową pracę Découvertes sur le cavalier aux échecs (Studia nad skoczkiem szachowym). W 1839 roku pokonał Lionela Kieseritzky'ego w meczu korespondencyjnym Dorpat–Petersburg.

W 1840 roku porzucił karierę naukową i stanowisko adiunkta, pragnąc poświęcić się całkowicie studiom nad szachami. Wkrótce opublikował dwutomową pracę Analyse nouvelle des ouvertures du jeu des échecs (Nowoczesna analiza otwarć szachowych). Pierwszy tom został wydany w 1842 roku w Dreźnie, drugi - rok później w Petersburgu. Była to pierwsza książka, która w encyklopedyczny sposób przedstawiała ówczesny stan teorii otwarć szachowych. Z pięciuset stron tego dzieła, niemal jedną piątą zajmowały analizy wariantów. Autor wzbogacał znane warianty własnymi koncepcjami, przytaczał również analizy Aleksandra Pietrowa oraz przykłady z praktyki. Książka przyniosła autorowi rozgłos i szacunek w szachowym świecie. W 1847 roku przetłumaczona na angielski, już w 1855 doczekała się wznowienia w Anglii.

Zaliczany do szachowych koryfeuszy Jänisch otrzymał w 1851 roku zaproszenie na pierwszy międzynarodowy turniej szachowy w Londynie, organizowany przez Howarda Stauntona. Wybrał się w podróż do Anglii, jednak nie dotarł na czas. Po turnieju poniósł dotkliwą porażkę 2½ - 7½ w dziesięciopartiowym meczu ze Stauntonem. Podczas pobytu w Londynie dwukrotnie wygrał z Augustusem Mongredienem. W 1854 roku w Petersburgu rozegrał dwa mecze z Ilją Szumowem (5 - 3 i 5 - 7) oraz jeden, remisowy (2 - 2), z Siergiejem Urusowem.

W 1856 roku Jänisch redagował pierwszy w Rosji dział szachowy w dzienniku Sankt-Peterburgskije Wiedomosti. Był sekretarzem Petersburskiego Klubu Szachowego i autorem pierwszego rosyjskiego kodeksu szachowego. W całym okresie swojej aktywności opublikował setki artykułów i opracowań, między innymi analizy partii rosyjskiej (w 1842 roku), partii hiszpańskiej (1849) i włoskiej (1855). Ukoronowaniem jego szachowych poszukiwań było trzytomowe dzieło Traité des applications de l'analyse mathématique au jeu des échecs (Traktat o zastosowaniu analizy matematycznej w szachach), wydane w Petersburgu w latach 1862 - 1863. W ostatnich latach życia pracował nad czwartą częścią traktatu, jednak prac tych nie zdołał ukończyć.

Wniósł znaczny wkład w rozwój teorii debiutów, jego nazwisko nosi jeden z gambitów w partii hiszpańskiej, powstający po posunięciach:

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 f5

Według retrospektywnego systemu Chessmetrics, najwyższy ranking osiągnął w lipcu 1851 r., z wynikiem 2456 punktów zajmował wówczas 10. miejsce na świecie^[1].

Przypisy

Bibliografia

• W.Litmanowicz, J. Giżycki, "Szachy od A do Z", tom I, Warszawa 1986, str. 383-384

Linki zewnętrzne

• Carl Jänisch – wybrane partie szachowe (ang.)