Carlos Chávez (muzyk)

Carlos Chávez
Ilustracja
Imię i nazwiskoCarlos Antonio de Padua Chávez y Ramírez
Data i miejsce urodzenia13 czerwca 1899
Calzada de Tacuba
Pochodzeniemeksykańskie
Data i miejsce śmierci2 sierpnia 1978
Meksyk
Gatunkimuzyka poważna, muzyka współczesna
Zawódkompozytor, dyrygent, pedagog

Carlos Antonio de Padua Chávez y Ramírez (ur. 13 czerwca 1899 w Calzada de Tacuba koło Meksyku, zm. 2 sierpnia 1978 w Meksyku[1]) – meksykański kompozytor, dyrygent, pisarz, pedagog i organizator życia muzycznego.

Życiorys

Pochodził z rodziny kreolskiej, jego babka była Indianką[1]. Uczył się teorii i gry na fortepianie u Manuela Ponce’a (1910–1914) i Pedro Luisa Ozagóna (1915–1920), w zakresie kompozycji pozostał jednak w znacznej mierze samoukiem[1][2]. W latach 1922–1923 odbył podróż do Europy, odwiedzając Berlin, Wiedeń i Paryż[1][3]. Od 1924 roku pisał jako krytyk i eseista do meksykańskiej prasy, m.in. do El Universal[1]. Często odwiedzał Stany Zjednoczone[1], od 1926 do 1928 roku mieszkał w Nowym Jorku[3]. Przyjaźnił się z Aaronem Coplandem, Henrym Cowellem i Edgarem Varèse’em[1][2].

Od 1928 do 1934 roku był dyrektorem Conservatorio Nacional de Música w Meksyku. Współzałożyciel Orquesta Sinfónica Mexicana, którą dyrygował w latach 1928–1948[1]. W 1930 roku zainicjował Conciertos para trabajadores, cykl stałych koncertów dla robotników[1]. Od 1947 do 1952 roku pełnił funkcję pierwszego dyrektora nowo utworzonego Instituto Nacional de Bellas Artes[1][3]. Po 1948 roku wycofał się w zasadzie z życia publicznego, poświęcając się wyłącznie komponowaniu, sporadycznie występując także jako dyrygent[1][3]. W latach 1957–1958 wykładał gościnnie na Uniwersytecie Harvarda[1][3]. Otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień i nagród, był także członkiem licznych instytutów i akademii[1].

Twórczość

Wczesna twórczość muzyczna Cháveza pozostawała pod silnym wpływem Schumanna, później zauważalny jest wpływ de Falli, Ravela i Debussy’ego[1]. Z czasem wyodrębniły się w niej dwa nurty – klasycyzujący, nawiązujący do tradycyjnego porządku formalnego oraz eksperymentatorski, w którym pod wpływem serializmu i poznanej w 1932 roku muzyki elektronicznej nastąpiło odrzucenie klasycznych zasad konstrukcji[1]. Wielkie piętno na muzyce Cháveza odcisnęły elementy azteckie i tradycyjna meksykańska muzyka ludowa[1][3]. Sięgał po tradycyjne instrumentarium indiańskie, inspiracja rodzimym folklorem widoczna jest natomiast w częstym stosowaniu instrumentów dętych i perkusji[1].

Ważniejsze kompozycje[2][3]:

  • sonata fortepianowa nr 2 (1919)
  • balet El fuego novo (1921)
  • Sonatina na fortepian (1924)
  • Tres exágonos na głos i fortepian lub orkiestrę kameralną (1924)
  • balet Los cuatro soles (1925)
  • Energía na dziewięć instrumentów (1925)
  • balet Caballos de vapor (1926)
  • sonata fortepianowa nr 3 (1928)
  • sonata na 4 rogi (1929)
  • Cantos de México (1933)
  • Sinfonía de Antigona (1934)
  • Llamadas (sinfonía proletaria) na orkiestrę i chór mieszany (1935)
  • Sinfonía India (1935)
  • Xochipilli Macuilchoxitl (1940)
  • Toccata na instrumenty perkusyjne (1942)
  • balet Hija de Colquide (1944)
  • Canto a la tierra na chór i orkiestrę kameralną (1946)
  • koncert skrzypcowy (1950)
  • V symfonia (1953)
  • opera Panfilo and Laurentia (1956)
  • kantata Prometheus Bound na głosy solowe, chór i orkiestrę (1956)
  • Resonancias (1964)
  • balet Pirámide (1968)
  • Clio (1969)
  • koncert puzonowy (1976)

Był również autorem prac krytyczno-teoretycznych, m.in. Toward a New Music: Music and Electricity (wyd. Nowy Jork, 1937) oraz Musical Thought (zapis wykładów wygłoszonych na Uniwersytecie Harwarda, 1961)[3].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 92–93. ISBN 83-224-0223-6.
  2. a b c Nicole V. Gagné: Historical Dictionary of Modern and Contemporary Classical Music. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 60-61. ISBN 978-0-8108-6765-9.
  3. a b c d e f g h The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 154. ISBN 0-674-37299-9.

Media użyte na tej stronie

Carlos Chavez.jpg
Portrait of Mexican composer Carlos Chávez.