Carlos Chagas

Carlos Chagas
Imię i nazwisko urodzenia	Carlos Justiniano Ribeiro Chagas
Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1879 Oliveira
Data i miejsce śmierci	8 listopada 1934 Rio de Janeiro
Zawód, zajęcie	lekarz, parazytolog
Narodowość	brazylijska
Tytuł naukowy	doktor nauk medycznych
Alma Mater	Faculdade de Medicina da Universidade Federal do Rio de Janeiro
Małżeństwo	Iris Lobo Chagas
Odznaczenia

Carlos Justiniano Ribeiro Chagas (IPA:[kahlus ʃagɐs] (ur. 9 lipca 1879 w Oliveirze, zm. 8 listopada 1934 w Rio de Janeiro) – brazylijski lekarz, parazytolog. W 1909 opisał chorobę nazwaną na jego cześć chorobą Chagasa.

Życiorys

Urodził się w 1879 jako syn José Justiniano das Chagasa, plantatora kawy z Minas Gerais, i Mariany Cândidy Chagas. Po zakończeniu nauki w szkołach w Itu, São Paulo i São João del Rei, rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii Górniczej w Ouro Preto, ale w 1897 przeniósł się na Wydział Medycyny Uniwersytetu Federalnego Rio de Janeiro, na co wpłynął jego wuj, lekarz i właściciel szpitala. Ukończył studia w 1902, a następnym roku obronił doktorat dotyczący hematologii malarii. Pracował wtedy w instytucie kierowanym przez jego przyszłego przyjaciela i współpracownika, Oswaldo Cruza (1872–1917).

Po krótkim okresie praktyki lekarskiej objął stanowisko eksperta w porcie Santos w São Paulo, gdzie miał zwalczyć epidemię malarii wśród pracowników portu. Wprowadził innowację jaką było leczenie insektycydem o nazwie pyrethrum, odnosząc zaskakujący sukces. Opublikowana praca stanowiła podstawę zwalczania malarii na całym świecie i została zaaprobowana przez Ministerstwo Zdrowia Rządu Brazylii.

W 1906 powrócił do Rio de Janeiro i rozpoczął pracę w Instituto Oswaldo Cruz. W 1909 został wysłany do małej miejscowości Lassance, blisko rzeki São Francisco, w celu zwalczenia epidemii malarii szerzącej się wśród robotników pracujących przy budowie drogi kolejowej do Belém w Amazonii. Pozostał tam przez dwa lata i miał możliwość zaobserwowania infestacji krwiopijnymi pluskwiakami okolicznych wiejskich zabudowań. W jelitach tych owadów z rodzaju Triatoma, nazywanych w tych okolicach barbeiro, Chagas odkrył nieznane nauce pierwotniaki, które, jak doświadczalnie wykazał, mogą zostać przeniesione na małpy. Naukowiec opisał patogenne pierwotniaki pod nazwą Trypanosoma cruzi honorując Oswaldo Cruza; w tym samym roku opisał je jeszcze raz jako Schizotrypanum cruzi, by potem powrócić do pierwszej nazwy, używanej do dziś.

Chagas podejrzewał, że pasożyt może wywoływać chorobę u ludzi, w związku z występowaniem przenoszących go owadów tak blisko ludzkich zabudowań. 23 kwietnia 1909 po raz pierwszy wykazał obecność świdrowców we krwi trzyletniej dziewczynki. Odnotował również inkluzje pasożytów w mózgu i mięśniu sercowym, co pozwoliło połączyć objawy choroby z cyklem życiowym pasożyta. Zasugerował, że pancernik jest naturalnym rezerwuarem pasożyta, opisał 27 przypadków ostrego przebiegu choroby i wyniki ponad setki autopsji chorych z przewlekłą postacią trypanosomiazy. Tym samym przeszedł do historii medycyny, opisując sam zarówno nowy patogen, nową jednostkę chorobową wywołaną przez ten patogen, a także zbadał cykl życiowy pasożyta i jego epidemiologię.

Zasługi Chagasa zostały docenione w ojczyźnie i za granicą. Został wybrany do Narodowej Akademii Nauk i otrzymał prestiżową Nagrodę Schaudinna. Był też dwukrotnie (w 1913 i 1921) nominowany do Nagrody Nobla, ale ostatecznie nagrody nie otrzymał.

Zmarł w 1934 w Rio de Janeiro na zawał mięśnia sercowego.

Bibliografia

• Lewinsohn R. Carlos Chagas (1879-1934): the discovery of Trypanosoma cruzi and of American trypanosomiasis (foot-notes to the history of Chagas's disease). „Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene”. 5 (73), s. 513–23, styczeń 1979. PMID: 119337. 
• Coutinho M, Freire O, Dias JC. The noble enigma: Chagas' nominations for the Nobel prize. „Memórias do Instituto Oswaldo Cruz”, s. 123–9, styczeń 1999. PMID: 10677698.