Carmen Laforet

Carmen Laforet
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 września 1921
Barcelona

Data i miejsce śmierci

28 lutego 2004
Madryt

Dziedzina sztuki

literatura

Nagrody

Premio Nadal

Carmen Laforet (ur. 6 września 1921 w Barcelonie, zm. 28 lutego 2004 w Madrycie) – hiszpańska powieściopisarka i nowelistka, najbardziej znana z głośnej debiutanckiej powieści Złuda.

Życie i twórczość

Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła w okresie wojny domowej na bezpiecznych Wyspach Kanaryjskich, gdzie kształciła się w Las Palmas. Po powrocie do Barcelony (1940) studiowała na tamtejszym uniwersytecie filozofię i literaturę. Następnie (1942) przeniosła się do Madrytu, gdzie studiowała prawo. W 1944 odniosła niespodziewanie wielki sukces literacki swą pierwszą powieścią Złuda, za którą przyznano jej Nagrodę im. Eugenio Nadala (Premio Nadal)[1], a następnie (1948) Nagrodę im. J. Fastenratha (Premio Fastenrath) przyznaną przez Hiszpańską Akademię Królewską (Real Academia Española). Później okresowo zaniechała pracy literackiej poświęcając się sprawom rodzinnym po zawarciu związku małżeńskiego z dziennikarzem i krytykiem literackim Manuelem Cerezalesem (1946), z którym miała pięcioro dzieci.

Dopiero po kilkuletniej przerwie wydała powieść La isla y los demonios, której fabuła chronologicznie poprzedza akcję Złudy. W 1951 r. nawróciła się na katolicyzm, co znalazło odbicie w psychologicznym studium samonawrócenia religijnego – powieści La mujer nueva (Nowa kobieta), nagrodzonej dwukrotnie: Premio Menorca de Novela w 1955 r. i Premio Nacional de Literatura (tzw. Nagroda im. M. Cervantesa) w 1956. Nosiła się z zamiarem napisania trylogii Los tres pasos fuera del tiempo, z której jednak powstała tylko część pierwsza (La insolación)[2].

W 1956 odwiedziła Stany Zjednoczone, czego następstwem był cykl szkiców z podróży oraz znajomość z emigracyjnym pisarzem Ramonem J. Senderem[3], z którym łączyła ją bogata korespondencja[4]. W 1967, po wydaniu jej pierwszej powieści w przekładzie polskim[5], odbyła podróż do Polski w towarzystwie swej oddanej przyjaciółki Karoliny Babeckiej de Borrell (upamiętnionej w powieści Złuda w postaci Eny), publikując cykl oryginalnych reportaży z kraju „za żelazną kurtyną”[6], w których interesująco ukazała obraz gomułkowskiego PRL. W późniejszych latach (zwłaszcza po rozwodzie w 1970 r.) znalazła się w trudnej sytuacji osobistej, coraz bardziej odsuwając się od życia towarzyskiego i publicznego, zrażona panującą wokół atmosferą i szarzyzną. Cierpiąc przez dwadzieścia końcowych lat życia na chorobę Alzheimera[7], zmarła mając 82 lata w podmadryckiej miejscowości Majadahonda.

Była też autorką siedmiu nowel, 22 opowiadań, eseistycznych wspomnień z podróży i licznych reportaży oraz in. artykułów opublikowanych w krajowych czasopismach (m.in. w „La Actualidad Española”). Otworzyła długą listę hiszpańskich pisarek, których literacki dorobek zajmuje ważne miejsce we współczesnej literaturze kraju[8]. Twórczość jej zaliczana jest do specyficznego powojennego stylu literatury hiszpańskiej, tzw. tremendyzmu.

Najważniejsze utwory

  • Nada (Złuda), 1944 – powieść
  • La isla y los demonios (Wyspa i demony), 1952 – powieść
  • La muerta, 1952 – zbiór opowiadań
  • El piano, 1952 – powieść
  • La llamada, 1954 – zbiór nowel
  • La mujer nueva (Nowa kobieta), 1955 – powieść
  • Un matrimonio (Małżeństwo), 1956 – powieść
  • La insolación[9] (Udar słoneczny) 1963 – powieść
  • Gran Canaria, 1961 – esej o wyspie
  • Paralelo 35 (Równoleżnik 35), 1967 – dziennik podróży
  • La niña y otros relatos, 1970 – opowiadania
  • Mi primer viaje a USA (Moja pierwsza podróż do USA), 1981 – esej

Przypisy

  1. ↑ Nagroda przyznawana młodym talentom literackim, w Hiszpanii porównywalna znaczeniem z francuską Nagrodą Goncourtów.
  2. ↑ Część druga (Al volver la esquina) przesłana do cenzury w 1964, wycofana została przez autorkę i wydana dopiero pośmiertnie przez jej dzieci (2004); część trzecia (Jaque mate) nigdy nie została napisana.
  3. ↑ Ramón José Sender (1902-1982) – jeden z czołowych hiszpańskich pisarzy emigracyjnych o tendencji lewicowej, autor dziewięcioksiągu Crónica del alba (1942-66). Por. Beata Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 468.
  4. ↑ 76 listów opublikowanych zostało dopiero przez córkę – Cristinę Cerezales pt. Puedo contrar contigo (2003).
  5. ↑ Złuda w tłumaczeniu Kaliny Wojciechowskiej, Państwowe Wydawnictwo "Iskry", Warszawa 1962; powtórne wydanie: "Świat Książki", Warszawa 2007.
  6. ↑ Wydane w całości przez "Iskry" w 2012 r. pt. Za żelazną kurtyną. Podróż do Polski w 1967 roku w tłumaczeniu Filipa Łobodzińskiego.
  7. ↑ Schyłkowy okres życia przedstawiła Cristina Cerezales w wydanym pośmiertnie tomie Música blanca (2009).
  8. ↑ B. Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 475.
  9. ↑ Błędnie wymieniana też pt. La violación w wydaniu pośmiertnym 1963 (!) – por. Diccionario de literatura española (red. G. Bleiberg, J. Marías), Madrid 1972

Bibliografia

  • Wielka encyklopedia PWN, Warszawa 2003, t. 15, s. 288
  • Słownik pisarzy świata, Kraków 2008, s. 469
  • Encyclopædia Britannica (edycja XV, 2010), t. 7, s. 98
  • Beata Baczyńska, Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa 2014

Media użyte na tej stronie

Portrait Carmen Laforet.jpg
Autor: Marina Romera, Licencja: CC BY-SA 4.0
Carmen Laforet war eine spanische Schriftstellerin.