Carpathobyrrhulus

Carpathobyrrhulus
Ganglbauer, 1902
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

sprężykokształtne

Nadrodzina

otrupki

Rodzina

otrupkowate

Podrodzina

Byrrhinae

Plemię

Pedilophorini

Rodzaj

Carpathobyrrhulus

Typ nomenklatoryczny

Byrrhus transsylvanicus Suffrian, 1848

Carpathobyrrhulus – rodzaj chrząszczy z rodziny otrupkowatych i podrodziny Byrrhinae. Obejmuje 2 gatunki endemiczne dla Karpat.

Taksonomia

Rodzaj ten wprowadzony został w 1902 roku przez Ludwiga Ganglbauera jako monotypowy, dla gatunku umieszczanego wcześniej w rodzaju Pedilophorus[1]. Drugi gatunek z tego rodzaju opisał w 1957 roku Maciej Mroczkowski. W sumie należą doń[2]:

Wygląd

Chrząszcze o owalnym, mocno wysklepionym, porośniętym włoskami i pozbawionym maczugowatych szczecin ciele długości od 3,8 do 6,3 mm. Ubarwienie wierzchu ciała charakteryzuje się metalicznym połyskiem, zwykle zielonym, rzadziej niebieskim, czarnym, fioletowo-zielonym lub złocistym. Spód ciała jest czarny, rzadziej ciemnobrązowy. Kolor odnóży jest czarny. Głowa pozbawiona jest szwu czołowo-nadustkowego oraz listewki na przednim brzegu. Niewielka tarczka ma obrys trójkątny. Punkty na pokrywach są wyraźne, duże i głębokie, rzadziej rozmieszczone niż na przedpleczu. Odnóża są krótkie i spłaszczone, a stopy wszystkich ich par chować się mogą w rowkach na wewnętrznych stronach goleni. Szerokości ud i goleni są prawie takie same. Pazurki u g. tatrzańskiego są delikatne, zaś u C. transsylvanicus dłuższe i silniej zbudowane. Oba gatunki różnią się przede wszystkim genitaliami. Płytka genitalna samicy jest u C. transsylvanicus trójkątnawa, a u g. tatrzańskiego łopatowata. Samiec g. tatrzańskiego ma paramery bardzo gwałtownie, a samiec C. transsylvanicus delikatniej zwężone ku szczytowi[2][3].

Występowanie i ekologia

Rodzaj górski[4][3], endemiczny dla Karpat[2][3], występujący na rzędnych od 1100 do 2300 m n.p.m[5][2]. Znany jest z Rumunii, Ukrainy, Słowacji i Polski, przy czym oba gatunki występują tylko na Słowacji[6][5]. Goroń tatrzański jest endemitem Tatr[5], a C. transsylvanicus należy do subendemitów wschodniokarpackich o południowych tendencjach migracyjnych[7].

Owady dorosłe spotyka się głównie latem pod kamieniami, wśród mchów i korzeni traw, na powierzchni gleby i roślin[2][5]. Najprawdopodobniej żerują na mszakach i glonach, podobnie jak inni przedstawiciele rodziny[5].

Goroń tatrzański umieszczony został w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako narażony na wyginięcie (VU)[5].

Przypisy

  1. ↑ Ludwig Ganglbauer. Die generische Zerlegung der Byrrhiden Gattung Pedilophorus. „Verb. Zool.-Bot. Ges. Wien”. 52, s. 92-94, 1902. 
  2. ↑ a b c d e Maciej Mroczkowski. Carpathobyrrhulus transsylvanicus sp. n. from the Tatry (Coleoptera, Byrrhidae). „Annales Zoologici”. 16, s. 215-221, 1957. Polska Akademia Nauk. Instytut Zoologiczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 
  3. ↑ a b c Maciej Mroczkowski: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 50–51. Otrupkowate - Byrrhidae, Byrrhidae. Warszawa, Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1958, s. 16-17.
  4. ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. „Katalog Fauny Polski,”. XXIII (9), 1983. 
  5. ↑ a b c d e f Paweł Sienkiewicz: Carpathobyrrhulus tatricus Mroczkowski, 1957. Goroń tatrzański. [w:] Polska Czerwona Księga Zwierząt. Bezkręgowce [on-line]. IOP PAN, 2004-2009. [dostęp 2020-02-21].
  6. ↑ Carpathobyrrhulus transsylvanicus (Suffrian, 1848). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-02-21].
  7. ↑ Jerzy Pawłowski. Endemiczne Bezkręgowce Karpat. „Roczniki Bieszczadzkie”. 17, s. 89-128, 2009. 

Linki zewnętrzne