Carpodacus

Carpodacus[1]
Kaup, 1829[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – giluszek (C. sibiricus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

łuskacze

Plemię

Carpodacini

Rodzaj

Carpodacus

Gatunki

zobacz opis w tekście

Carpodacus – rodzaj ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji[3].

Morfologia

Długość ciała 12,5–20 cm, masa ciała 16–51 g[4].

Systematyka

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: καρπος karpos – „owoc” oraz δακος dakos – „ktoś kto gryzie” (δακνω daknō – „gryźć”)[5].

Gatunek typowy

Fringilla rosea Pallas

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[6]:

  • Carpodacus synoicusdziwonia synajska
  • Carpodacus stoliczkaedziwonia blada
  • Carpodacus sillemidziwonia tybetańska
  • Carpodacus roborowskiidziwonia jarzębata – takson przez część systematyków umieszczany w rodzaju Kozlowia[7][8], przeniesiony do Carpodacus na podstawie analizy filogenetycznej[9][10]
  • Carpodacus rubicilloidesdziwonia ciemnolica
  • Carpodacus rubicilladziwonia duża
  • Carpodacus sibiricusgiluszek – takson przez część systematyków umieszczany w rodzaju Uragus[7][9][11], przeniesiony do Carpodacus na podstawie analizy filogenetycznej[12][13][14][15][16][17][10]
  • Carpodacus puniceusdziwonia czerwonogardła
  • Carpodacus subhimachalusdziwonia rododendronowa – takson przez część systematyków umieszczany w rodzajach Pinicola[9][7] oraz Propyrrhula[18], przeniesiony do Carpodacus na podstawie analizy filogenetycznej[10]
  • Carpodacus roseusdziwonia syberyjska
  • Carpodacus trifasciatusdziwonia czarnolica
  • Carpodacus thuradziwonia smugowana
  • Carpodacus dubiusdziwonia białobrewa – takson wyodrębniony ostatnio z C. thura[19][20]
  • Carpodacus rhodochlamysdziwonia czerwonawa
  • Carpodacus grandisdziwonia różowolica
  • Carpodacus davidianusdziwonia różowoczelna – takson wyodrębniony ostatnio z C. pulcherrimus[19][20]
  • Carpodacus pulcherrimusdziwonia różana
  • Carpodacus waltonidziwonia liliowa
  • Carpodacus edwardsiidziwonia różowogardła
  • Carpodacus verreauxiidziwonia chińska – takson wyodrębniony ostatnio z C. rodopeplus[19][20]
  • Carpodacus rodochroadziwonia różowobrewa
  • Carpodacus rodopeplusdziwonia różowobrzucha
  • Carpodacus formosanusdziwonia tajwańska – takson wyodrębniony ostatnio z C. vinaceus[21][22]
  • Carpodacus vinaceusdziwonia karmazynowa

Przypisy

  1. Carpodacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Cz. 1. Darmstatd: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 161. (niem.).
  3. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-25]. (ang.).
  4. Collar i in. 2010 ↓, s. 580–599.
  5. Carpodacus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
  6. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carpodacini Bonaparte, 1853 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-25].
  7. a b c E.C. Dickinson (ed.): The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World: Third Edition. Wyd. 3. Londyn: Christopher Helm, 2003. ISBN 978-0-691-11701-0. (ang.).
  8. Collar i in. 2010 ↓, s. 597.
  9. a b c Ch.G. Sibley, B.L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2.
  10. a b c D. Zuccon, R. Prŷs-Jones, P.C. Rasmussen, P.G.P. Ericson. The phylogenetic relationships and generic limits of finches (Fringillidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 62 (2), s. 581–596, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.10.002. (ang.). 
  11. Collar i in. 2010 ↓, s. 580.
  12. A. Arnaiz-Villena, J. Guilléna, V. Ruiz-del-Vallea, E. Lowy, J. Zamoraa, P.Varelaa, D. Stefanib, L.M. Allendea. Phylogeography of crossbills, bullfinches, grosbeaks, and rosefinches. „Cellular and Molecular Life Sciences”. 58 (8), s. 1159–1166, 2001. (ang.). 
  13. A. Arnaiz-Villena, J. Moscoso, V. Ruiz-Del-valle, J. Gonzalez, R. Reguera, M. Wink, J.I. Serrano-Vela. Bayesian phylogeny of Fringillinae birds: status of the singular African oriole finch Linurgus olivaceus and evolution and heterogeneity of the genus Carpodacus. „Acta Zoologica Siniaca”. 53 (5), s. 826–834, 2007. (ang.). 
  14. A. Arnaiz-Villena, J. Moscoso, V. Ruiz-del-Valle, J. Gonzalez, R. Reguera, A. Ferri, M. Wink, J.I. Serrano-Vela. Mitochondrial DNA Phylogenetic Definition of a Group of ‘Arid-Zone’ Carduelini Finches. „The Open Ornithology Journal”. 1, s. 1–7, 2008. (ang.). 
  15. S.-J. Yang, F.-M. Lei, Z.-H. Yin. Molecular phylogeny of rosefinches and Rose Bunting (Passeriformes, Fringillidae, Urocynchramidae). „Acta Zootaxonomica Sinica”. 31 (3), s. 453–458, 2006. (chiń.). 
  16. G. Liang, T. Li, Z.-H. Yin, F.-M. Lei. Molecular phylogenetic analysis of some Fringillidae species based on mitochondrial coI gene sequences. „Zoological Research”. 29 (5), s. 465–475, 2008. (ang.). 
  17. J.T. Weir, E. Bermingham, D. Schluter. The Great American Biotic Interchange in birds. „Proceedings of the National Academy Sciences”. 106 (51), s. 21737–21742, 2009. DOI: 10.1073/pnas.0903811106. (ang.). 
  18. Collar i in. 2010 ↓, s. 599.
  19. a b c P.C. Rasmussen. Revised species limits and field identification of Asian rosefinches. „BirdingASIA”. 3, s. 18–27, 2005. (ang.). 
  20. a b c P.C. Rasmussen, J.C. Anderton: Birds of South Asia: The Ripley Guide. Cz. 2. Waszyngton i Barcelona: Smithsonian Inst. and Lynx Edicions, 2005. ISBN 84-87334-67-9. (ang.).
  21. D.T. Tietze, M. Päckert, J. Martens, H. Lehmann & Y.-H. Sun. Complete phylogeny and historical biogeography of true rosefinches (Aves: Carpodacus). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 169, s. 215–234, 2013. DOI: 10.1111/zoj.12057. 
  22. Wu H.-C., Lin, R.-C., Hung, H.-Y., Yeh, C.-F., Chu, J.-H., Yang, X.-J., Yao, C.-J., Zou, F.-S., Yao, C.-T., Li, S.-H., Lei, F.-M.. Molecular and morphological evidences reveal a cryptic species in the Vinaceous Rosefinch Carpodacus vinaceus (Fringillidae; Aves). „Zoologica Scripta”. 40, s. 468–478, 2011. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2011.00487.x. 

Bibliografia

  • N. Collar i inni, Family Fringillidae (Finches), [w:] J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie, Handbook of the Birds of the World, część 15 Weavers to New World Warblers, Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 440-617, ISBN 978-84-96553-68-2 (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Самец Урагуса.jpg
Autor: Попов Евгений, Licencja: CC BY-SA 3.0
Uragus sibiricus (male), in Chelyabinsk city, Chelyabinsk Oblast, Russia