Casabianca (1935)

Casabianca (Q183)
Ilustracja
Model jednostki
Klasa

okręt podwodny

Typ

Redoutable

Projekt

M6

Historia
Stocznia

Ateliers et Chantiers de la Loire, Nantes

Położenie stępki

28 lipca 1931

Wodowanie

2 lutego 1935

 Marine nationale
Wejście do służby

1 stycznia 1937

Los okrętu

sprzedany na złom 12 lutego 1952

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


1570 ton
2084 t

Długość

92,3 m

Szerokość

8,2 m

Zanurzenie

4,7 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 8000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


20 węzłów
10 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.

Uzbrojenie
1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe

7 × 550 mm
2 × 550/400 mm

Załoga

61

Casabianca (Q183) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 2 lutego 1935 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes, a w skład Marine nationale wszedł 1 stycznia 1937 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział w kampanii norweskiej. Od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami „Casabianca” znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku okręt uniknął samozatopienia w Tulonie, uciekając do zdobytego przez Aliantów Algieru i wchodząc później w skład marynarki Wolnych Francuzów. W lutym 1952 roku okręt został sprzedany na złom.

Projekt i budowa

„Casabianca” zamówiony został w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1930 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Okręty typu Redoutable miały duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert[4]. „Casabianca” należał do 3. serii jednostek, które otrzymały silniki Diesla o większej mocy, dzięki czemu osiągały one na powierzchni prędkość 20 węzłów[3][5].

„Casabianca” zbudowany został w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes[3][5][a]. Stępkę okrętu położono 28 lipca 1931 roku[6], a zwodowany został 2 lutego 1935 roku[5][2].

Dane taktyczno–techniczne

„Casabianca” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][8][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 8000 KM[5][9][c]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[3][5][e]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[3].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[2][5][f].

Służba

Kiosk okrętu w Bastii.

„Casabianca” wszedł do służby w Marine nationale 1 stycznia 1937 roku[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q183[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, będąc jednostką flagową 2. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście (w skład którego wchodziły siostrzane okręty „Achille”, „Pasteur” i „Sfax”)[11]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kmdr ppor. F.M. Carre[11]. Od 22 września do 3 listopada okręty 2. dywizjonu patrolowały rejon przylądka Ortegal w poszukiwaniu niemieckich statków handlowych zmierzających do hiszpańskich portów[12]. 4 listopada nowym dowódcą jednostki został mianowany kmdr ppor. R.L.B. Sacaze[11]. W dniach 14–25 listopada „Casabianca”, „Achille”, „Sfax” i „Pasteur” eskortowały krążownik pomocniczy „Quercy” na trasie z Brestu do Halifaxu[13]. Pomiędzy 5 a 16 grudnia „Casabianca” i „Sfax” wraz z brytyjskim pancernikiem HMS „Revenge” eskortowały w centralnej części Atlantyku konwój HX-11, który 18 grudnia dopłynął do Liverpoolu[14]. Po opuszczeniu konwoju w pobliżu Lizard Point oba okręty podwodne w eskorcie awiza „Commandant Rivière” dotarły 17 grudnia do Brestu[14].

17 kwietnia 1940 roku wszystkie jednostki 2. dywizjonu okrętów podwodnych („Achille”, „Pasteur”, „Casabianca” i „Sfax”) udały się do Harwich, by wspomóc Brytyjczyków w kampanii norweskiej (dowództwo okrętu sprawował nadal kmdr ppor. R.L.B. Sacaze)[15][16]. 18 kwietnia okręt przepłynął do Dundee, skąd 21 kwietnia wyszedł na patrol w rejon Karmsund i Selbjornfjord (nieopodal Bergen)[16]. Na kolejny patrol jednostkę wysłano w okolice Lindesnes, z którego powróciła do bazy 1 maja[16][17]. 14 maja nieopodal Vest-Agder okręt wykrył wrogi konwój, jednak ze względu na zbyt dużą odległość nie zdołał go zaatakować[18]. 4 czerwca 1940 roku „Casabianca” i pozostałe francuskie okręty podwodne uczestniczące w kampanii norweskiej wraz z okrętem-bazą „Jules Verne” opuściły Dundee i powróciły do Brestu, eskortowane przez brytyjskie niszczyciele HMS „Bedouin” i HMS „Ashanti”[19].

W czerwcu 1940 roku „Casabianca” nadal wchodził w skład 2. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście, a jego dowódcą był kmdr ppor. R.L.B. Sacaze (okręt znajdował się w remoncie)[20]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Casabianca” ewakuowała się do Casablanki (razem z okrętami podwodnymi „Méduse”, „Sfax”, „Persée”, „Poncelet”, „Ajax”, „Circé”, „Thétis”, „Calypso”, „La Sibylle”, „Amazone”, „Antiope”, „Orphée” i „Amphitrite”)[21]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy. W dniach 8-14 kwietnia 1941 roku jednostka – wraz z wieloma innymi francuskimi okrętami stacjonującymi w Dakarze – wzięła udział w poszukiwaniach francuskiego parowca „Fort de France” (4279 BRT), który podczas rejsu z Martyniki do Dakaru został przechwycony przez brytyjski krążownik pomocniczy HMS „Bulolo” i po obsadzeniu załogą pryzową skierowany w kierunku Gibraltaru[22]. Statek został odnaleziony 12 kwietnia przez krążownik „Primauguet” i niszczyciel „Albatros”, po czym doprowadzony do Casablanki[22].

W momencie ataku Niemców na Tulon 27 listopada 1942 roku okręt, pod dowództwem kmdra ppor. Jeana L’Herminiera, cumował w basenie Maurillon[23]. Jednostka uniknęła samozatopienia, przerywając sieci przeciwtorpedowe i uciekając jako pierwsza z portu do zdobytego przez Aliantów Algieru[23][24]. W grudniu 1942 roku „Casabianca” weszła w skład marynarki Wolnych Francuzów[3][25]. 11 marca 1943 roku „Casabianca” zatopiła włoski statek „Principessa Mafalda” (458 BRT)[26][27]. We wrześniu i październiku 1943 roku jednostka wraz z innymi okrętami francuskimi wzięła udział w zdobyciu Korsyki[28][29]. W nocy z 10 na 11 oraz z 12 na 13 września okręt wysadził nieopodal Ajaccio dwie grupy francuskich komandosów, przewiezionych z Algieru[30][31]. 22 grudnia nieopodal Tulonu dowodzony przez kpt. mar. Belleta okręt zatopił w ataku torpedowym niemiecki ścigacz okrętów podwodnych UJ-6076[32][33]. Sześć dni później w tym samym rejonie załoga jednostki odniosła kolejny sukces, skutecznie torpedując statek handlowy „Chisone” o pojemności 6168 BRT, a następnie unikając bomb głębinowych zrzuconych w kontrataku przez ścigacz UJ-2202[33][34]. W kwietniu 1944 roku okręt operował w zachodniej części Morza Śródziemnego[35]. 22 maja „Casabianca”, nadal dowodzona przez kpt. mar. Belleta, wysadziła grupę francuskich agentów nieopodal Barcelony[36]. 9 czerwca nieopodal Île du Levant okręt zatopił kolejny niemiecki pomocniczy ścigacz okrętów podwodnych – UJ-6079[37].

W latach 1944-1945 okręt poddano modernizacji, w wyniku której zamiast zdwojonych wkm kal. 13,2 mm zamontowano dwa pojedyncze działka przeciwlotnicze Oerlikon kal. 20 mm, zainstalowano radary oraz sonar[3]. Remontu dokonano w USA, w stoczni Philadelphia Naval Shipyard w Filadelfii[6]. Po zakończonym remoncie, via Azory jednostka 30 marca 1945 roku dotarła do Casablanki[6]. W 1945 roku numer burtowy jednostki zmieniono na S03[3].

Jednostka została sprzedana w celu złomowania 12 lutego 1952 roku, po 15 latach eksploatacji[5][6].

Uwagi

  1. ↑ Helgason 2020 ↓ podaje, że okręt zbudowano w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Saint-Nazaire.
  2. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje wyporność 1379/2060 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
  3. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  5. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
  6. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
  2. ↑ a b c d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2015 ↓.
  4. ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
  6. ↑ a b c d e Helgason 2020 ↓.
  7. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
  8. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
  9. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
  10. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206.
  11. ↑ a b c Kindell 1939a ↓.
  12. ↑ Kindell 1939b ↓.
  13. ↑ Kindell 1939c ↓.
  14. ↑ a b Kindell 1939d ↓.
  15. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 235.
  16. ↑ a b c Kindell 1940a ↓.
  17. ↑ Kindell 1940b ↓.
  18. ↑ Kindell 1940c ↓.
  19. ↑ Kindell 1940d ↓.
  20. ↑ Kindell 1940e ↓.
  21. ↑ Kindell 1940f ↓.
  22. ↑ a b Kindell 1941 ↓.
  23. ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 394.
  24. ↑ Franz 2017a ↓, s. 73.
  25. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 78.
  26. ↑ Franz 2017b ↓, s. 15.
  27. ↑ Chaline 1990 ↓, s. 301.
  28. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 277.
  29. ↑ Franz 2017b ↓, s. 45-46.
  30. ↑ Franz 2017b ↓, s. 45.
  31. ↑ Rohwer 1943a ↓.
  32. ↑ Franz 2017b ↓, s. 29.
  33. ↑ a b Rohwer 1943b ↓.
  34. ↑ Franz 2017b ↓, s. 28-29.
  35. ↑ Rohwer 1944a ↓.
  36. ↑ Rohwer 1944b ↓.
  37. ↑ Rohwer 1944c ↓.

Bibliografia

Okręty podwodne typu Redoutable
Seria 1
Seria 2
Seria 3

Francja

Media użyte na tej stronie

Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)
Bastia-Sous-marin Casabianca.jpg
Autor: Pierre Bona, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bastia - Tourelle du sous-marin Casabianca
Argonaute submarine exhibition - model of French submarine Casabianca.jpg
Argonaute exhibition in la Villette (Paris, France) : model of the French submarine Casabianca according the information label. However its registration number is 82, but the one of the submarine was 183.