Caspar Henneberger

Caspar Henneberger (ur. 1529, zm. 29 lutego 1600 w Królewcu) – niemiecki duchowny luterański, historyk i kartograf, związany z Prusami Książęcymi.

Mapa Prus Hennebergera w wersji z ok. 1625 (ryt. Willem Blaeu (Caesius), Amsterdam)

Rzadziej określany jako Caspar Hennenberger. Sprawa jego pochodzenia nie została dokładnie wyjaśniona, jako miejsce urodzenia (Caspar Henneberger Erlichensis) wskazuje się - bliżej nieokreślone - Ehrlichen koło Hof w Górnej Frankonii i Ehrlichen/Ehrlich w Turyngii. Po studiach teologicznych na Albertinie, w 1554 r. został kaznodzieją w Domnowie, następnie w Georgenau w starostwie pokarmińskim i od 1560 w Mühlhausen. W 1554 r. wykonał rysunek perspektywiczny Elbląga, a 1555 opublikował mapę Inflant (zaginiona). Pod patronatem księcia Albrechta Fryderyka od 1570 r. odbywał podróże inwentaryzacyjno-pomiarowe, których efektem stało się wydanie w 1576 r. w Królewcu drzeworytniczej mapy Prussia (Tabula Prussiae). Rysunek sporządził sam Henneberger, rytownikiem był Caspar Felbinger. Miała swą pomniejszoną edycję autorską w formie miedziorytu wydanego w Antwerpii na zlecenie Jerzego Fryderyka, księcia Ansbachu. Henneberger pozostawił również wydane w Królewcu: Kurtze und wahrhafftige Beschreibung des Landes zu Preußen (kronika Prus, z mapą historyczną, 1584) oraz Erclerung der preußischen größeren Landtafel oder Mappen (1595) – obszerny komentarz do wydanej równocześnie nowej wersji mapy z 1576 r., odbitej z 9 klocków drzeworytniczych. Mapa ta miała kilka edycji w XVII w. oraz 1863 r., a ponadto służyła jako wzór innym kartografom aż do połowy XVIII w.

Od 1590 r. był kapelanem szpitala lipnickiego w Królewcu. Został pochowany w kościele szpitalnym (niezachowany, spłonął 11 listopada 1764 r.) obok ołtarza. W tym samym kościele spoczynek znalazła jego małżonka, Clara, córka Petera Kaufmanna, którą poślubił w 1556 r., upamiętniona osobnym epitafium. Synowie nosili imiona Casper i Hans. Ojcem chrzestnym Hansa był Johann Luther, syn reformatora, z którym Henneberger razem studiował w Królewcu i którego siostra, Margarethe Luther, małżonka Georga von Kunheim, mieszkała w pobliżu Mühlhausen.

Bibliografia

• Caspar Stein: Das Alte Königsberg. Eine ausführliche Beschreibung der drei Städte Königsberg... anno 1644, Hamburg, Verein für Familienforschung in Ost- und Westpreußen, 1998, ISBN 3-931577-14-7 (reprint wyd. Königsberg 1911)
• Deutsche Staatenbildung und deutsche Kultur im Preußenlande, Königsberg Pr. 1931
• Tadeusz Oracki: Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 1, A-K, Olsztyn, Pojezierze, 1984, ISBN 83-7002-174-3
• Jan Szeliga: Henneberger (Hennenberger) Kasper, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, pod red. Stanisława Gierszewskiego, t. 2, G-K, Gdańsk, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1994, ISBN 83-902351-0-2

Linki zewnętrzne

• Hennenberger, Kaspar (niem.). Deutsche Biographie. [dostęp 2019-12-17].
• Zur Entstehung der ersten Preußen-Karten (niem.). W: Die ersten Preußen-Karten [on-line]. Universitäts- und Landesbibliothek Darmstadt. [dostęp 2008-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-26)].
• Mapy Caspara Hennebergera w bibliotece Polona