Cebulica

Cebulica
Cebulica syberyjska
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	cebulica
Nazwa systematyczna
Scilla L. Sp. Pl. 308. 1753
Typ nomenklatoryczny
Scilla bifolia L.[3]

Cebulica (Scilla L.) – rodzaj roślin należących do rodziny szparagowatych. Do rodzaju należy około 50 gatunków występujących w Eurazji i w Południowej Afryce. Centrum zróżnicowania znajduje się w rejonie Morza Śródziemnego. Jeden gatunek (cebulica syberyjska) introdukowany w Ameryce Północnej^[4].

Morfologia

Byliny z organem zimującym w postaci owalnej lub kulistej cebuli złożonej z wolnych łusek, sukcesywnie odnawiających się w kolejnych latach. Liści kilka, tylko odziomkowe. Kwiaty zebrane w kwiatostan, u niektórych gatunków głąbik zakończony jest pojedynczym kwiatem. Okwiat w kolorze niebieskim lub purpurowym, rzadko biały, listki okwiatu jednożyłkowe. Pręcików 6, słupek pojedynczy, górny, trójkomorowy z miodnikami. Owocem jest torebka zawierająca 3–30 nasion. Nasiona kuliste lub owalne z elajosomem^[4].

Systematyka

Rodzaj, przynajmniej w odniesieniu do taksonów euroazjatyckich na bazie danych molekularnych, kariologicznych i morfologicznych został podzielony na przełomie XX i XXI wieku przez część taksonomów na kilka drobnych rodzajów liczących w większości 10–12 gatunków^[4].

Synonimy^[3]

Adenoscilla Grenier et Godron, Genlisa Rafinesque, Rinopodium R. A. Salisbury, Stellaris Moench, Stellaris Fabricius, Stellaster Heister ex Fabricius

Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z podrodziny Scilloideae Burnett (plemię Hyacintheae podplemię Hyacinthinae^[5]) z rodziny szparagowatych w obrębie szparagowców. W poprzedniej wersji systemu (APG II z 2003) zaliczany wraz z obecną podrodziną Scilloideae do rodziny hiacyntowatych^[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd amarylkowce (Amaryllidales Bromhead), rodzina hiacyntowate (Hyacinthaceae Batsch), podrodzina Scilloideae Kostel., plemię Scilleae Bartl., rodzaj cebulica (Scilla L.)^[6].

Gatunki flory Polski^[7]

• cebulica dwulistna, oszloch (Scilla bifolia L. s.str.)
• cebulica trójlistna (Scilla kladnii Schur syn.: S. praecox Willd., S. bifolia subsp. subtriphylla (Schur) Domin)

Gatunki uprawiane^[8][5]

• cebulica syberyjska (Scilla sibirica Andrews)
• cebulica łąkowa (Scilla litardierei Breistr., syn. Scilla pratensis W. et K.)
• cebulica Tubergena (Scilla mischtschenkoana Gross., syn. S. tubergiana Stearn.)

Inne gatunki (wybór)^[5]

• Scilla amoena L.
• Scilla autumnalis L.
• Scilla hohenackeri Fisch. & C. A. Mey.
• Scilla hyacinthoides L.
• Scilla monophyllos Link
• Scilla paucifolia Baker
• Scilla rosenii K. Koch
• Scilla scilloides (Lindl.) Druce
• Scilla verna Huds.
• Scilla winogradowii Sosn.

Dawniej zaliczana tu jako cebulica hiszpańska lub dzwonkowata (Scilla campanulata Aiton.) obecnie wydzielana jest w odrębny rodzaj jako hiacyncik hiszpański (Hyacinthoides hispanica (Mill.) Rothm)^[7], podobnie cebulica włoska (Scilla italica L.) zgodnie ze współczesnymi ujęciami systematycznymi to hiacyncik włoski (Hyacinthoides italica (L.) Rothm.)^[5].

Dawniej wyróżniana tu cebulica morska (Scilla maritima) obecnie wyłączana jest do innego rodzaju jako urginia morska (Drimia maritima (L.) Stearn, syn. Urginea maritima)^[5].

Przypisy