Cedrzyniec kalifornijski

Cedrzyniec kalifornijski
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasanagonasienne
Klasaiglaste
Rządcyprysowce
Rodzinacyprysowate
Rodzajcedrzyniec
Gatunekcedrzyniec kalifornijski
Nazwa systematyczna
Calocedrus decurrens (Torr.) Florin
Taxon 5:192. 1956[3]
Synonimy
  • Abies cupressoides Poir.
  • Heyderia decurrens (Torr.) K.Koch
  • Libocedrus decurrens Torr.
  • Thuja decurrens (Torr.) Voss
  • Thuja craigana A.Murray bis[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Cedrzyniec kalifornijski, kalifornijski cedr rzeczny[6] (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin) – gatunek drzew należących do rodziny cyprysowatych. Występuje w zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz na północy Meksyku[3].

Kwitnące pędy
Pokrój
Szyszki i nasiona
Przekrój podłużny przez pień

Morfologia

Pokrój
Korona smukła, kolumnowa, bardzo regularnie wykształcona, której wierzchołek w przeciwieństwie do gatunków cyprysa i cyprysika, nie zbiega ostro, lecz jest wyraźnie zaokrąglony[6]. Wysokość do 60 metrów[7], częściej jednak o połowę niższe.
Pień
Zwykle obrośnięty gałęziami prawie do ziemi, tylko w zwartych drzewostanach gałęzie są w dolnej części pnia rzadsze lub brak ich zupełnie. Kora ciemnobrunatna lub brunatno-czerwonawa, podzielona jest na większe płaszczyzny, nieregularnie porozrywane i na obu końcach odgięte od pnia[6].
Liście
Liście łuskowate, trójkątne, rozszerzające się lekko ku szczytowi, tam jednak wyraźnie zagięte, rosną po cztery w bardzo regularnych okółkach. Przy roztarciu wydzielają silny zapach zbliżony do zapachu terpentyny lub pasty do podłogi. Płaskie gałązki są od spodu troszeczkę jaśniejsze niż na wierzchu i silnie rozczłonkowane[6].
Kwiaty
Kwiaty męskie bardzo małe, długości około 3 mm, rosną głównie na szczytach bocznych gałązek. W czasie pylenia są jasno-żółte lub złotożółte. Kwiaty żeńskie bardzo niepozorne, zielonkawe. Kwitnie w marcu[6].
Szyszki
Stojące na końcach. W porze owocowania mają około 2 cm długości i składają się zaledwie z sześciu łusek, z których tylko dwie noszą zalążki i wydają nasiona[6].
Nasiona
Nasiona z jednym skrzydełkiem służącym do rozsiewania przez wiatr oraz mocno zredukowanym zawiązkiem drugiego skrzydełka; poza tym pokryte gruczołami żywicznymi[6].

Biologia i ekologia

W naturalnych siedliskach rzadziej widuje się smukłą postać kolumnową, występują raczej korony stożkowate i bardziej rozłożyste. Gałęzie stosunkowo krótkie, wznoszą się skośnie, są wygięte do góry, rzadko zwisają lub są zgięte w dół. Pędy roczne początkowo zielonkawe, później brunatnieją. Gatunek jednopienny. Szyszki tego gatunku przypominają postacią szyszki żywotników, jednak tu poszczególne łuski są na szczycie nieco wystrzępione. Osobliwością cedrzyńca kalifornijskiego są kolory drewna – twardziel jaśniejsza niż biel[6].

Zastosowanie

Roślina ozdobna
Gatunek jest chętnie sadzony w parkach, ogrodach i kolekcjach.
Drewno
Jest bardzo miękkie, ma jednorodną strukturę i może być obrabiane wyjątkowo równomiernie i gładko. Odporne na gnicie i warunki atmosferyczne[7]. Nadaje się do prac snycerskich i modelarskich[6]. W Ameryce jest on niekiedy używany do wyrobu mebli[6], ponadto do produkcji ołówków, gontu, słupów ogrodzeniowych[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-24].
  3. ↑ a b Calocedrus decurrens (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-15].
  4. ↑ The Plant List. [dostęp 2011-12-15].
  5. ↑ A. Farjon, Calocedrus decurrens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2011-12-15] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 68-69. ISBN 83-7129-141-8.
  7. ↑ a b c Calocedrus decurrens (ang.). Flora in North America, 2011.12.15. [dostęp 2011-12-15].

Media użyte na tej stronie