Cefalotus bukłakowaty

Cefalotus bukłakowaty
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	szczawikowce
Rodzina	Cephalotaceae
Rodzaj	Cephalotus
Gatunek	Cephalotus follicularis
Nazwa systematyczna
Cephalotus follicularis Labill. Nov. Holl. pl. 2:7, t. 145. 1806
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
narażony na wyginięcie
Zasięg występowania

Liście asymilacyjne (zimowe) i liść pułapkowy

Cefalotus bukłakowaty (Cephalotus follicularis) – gatunek rośliny mięsożernej z monotypowego rodzaju Cephalotus i rodziny Cephalotaceae. Występuje endemicznie w południowo-zachodniej Australii, na obszarze od wybrzeża do 50 km w głąb lądu i na odcinku około 400 km pomiędzy miastami Albany i Busselton. Gatunek odkryty został w 1791 przez botanika Archibalda Menziesa podczas ekspedycji naukowej. W XIX wieku wprowadzony do uprawy w Wielkiej Brytanii, później jako osobliwość został szerzej rozpowszechniony^[4]. Rośliny tego gatunku bywają uprawiane jako ozdobne w doniczkach.

Morfologia

Pokrój

Co roku z pełzającego po podłożu kłącza, wyrasta rozeta dwojakiego rodzaju liści^[4].

Liście

Rośliny wytwarzają dwa rodzaje liście – asymilacyjne (fotosyntetyzujące) o blaszce łopatkowatej i owadożerne w kształcie dzbaneczka zaopatrzonego w wieczko. Dzbanuszkowate zagłębienie powstaje z dolnej części blaszki, podczas gdy górna przerasta nad nią tworząc wieczko. Początkowo młody liść owadożerny zwrócony jest ku dołowi, następnie w wyniku skrętu ogonka liściowego ustawia się otworem i wieczkiem ku górze. W przypadku młodych liści wieczko przykrywa otwór, z czasem uchyla się coraz bardziej. Wnętrze dzbanuszka pokrywają żebra i haczykowato wygięte włoski, uniemożliwiające wydostanie się ofiarom z jego wnętrza. Dzbanuszek wypełniony jest płynem, w którym pływają resztki rozłożonych owadów. Cały liść pułapkowy osiąga do około 4 cm długości, ma kolor żywo czerwony, biało i zielono plamisty^[4].

Kwiaty

Sześciokrotne, drobne i pozbawione korony, skupione są w wiechowatych kwiatostanach^[4].

Owoce

Jednonasienny mieszek^[4].

Biologia i ekologia

Rośliny tego gatunku rosną w Australii w miejscach wilgotnych, na kwaśnej glebie (pH=4,5), często w pobliżu rowów i wolno płynących potoków. Kwitną późnym latem.

Roślina żywi się owadami, np. mrówkami. Owady wabione są refleksami światła odbijającymi się przez półprzezroczyste pokrywki pułapek od powierzchni wody znajdującej się na dnie pułapek. Pokrywki te zabezpieczają także ich wnętrze przed deszczem oraz regulują wilgotność wewnątrz zmieniając swe położenie w zależności od wilgotności otoczenia. Zewnętrzna strona pułapki jest pokryta włoskami, po których owady zwabione zapachem dostają się do środka, natomiast wnętrze jest woskowane, co uniemożliwia owadom ucieczkę. Schwytany owad jest trawiony przez bakterie i enzymy obecne wewnątrz pułapki, a uwolnione substancje mineralne są wchłaniane przez roślinę.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Gatunek, rodzaj i rodzina siostrzana dla Brunelliaceae w obrębie rzędu szczawikowców Oxalidales, należącego do kladu różowych roślin okrytonasiennych^[2].

Zmienność

Oficjalnie zarejestrowanymi kultywarami tej rośliny są odmiany: 'Hummer's Giant' oraz 'Eden Black'^[5].

Przypisy