Cekhauz (Białystok)
 nr rej. A-241 z 17.01.1953[1] | |
 Cekhaus – widok współczesny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | Zenon Filipczuk |
| Rozpoczęcie budowy | 1795 |
| Ukończenie budowy | 1807 |
| Zniszczono | 1944 |
| Odbudowano | 1953-1956 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Białegostoku  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
 53°07′57,37″N 23°09′42,30″E/53,132603 23,161750 | |
Cekhauz – barokowo-klasycystyczny budynek znajdujący się w centrum Białymstoku przy Rynku Kościuszki 4. Obecnie powstaje tam nowa siedziba Galerii im. Sleńdzińskich.
Opis
Budynek wybudowany w kształcie dworku szlacheckiego przez hetmana Jana Klemensa Branickiego w latach 1795-1807. Pierwotnie przeznaczony miał on być na zbrojownię, jednak ostatecznie służył jako magazyn sprzętu strażackiego.
Na przełomie XIX i XX wieku w budynku mieściła się kuchnia prowadzona przez Białostockie Stowarzyszenie Trzeźwości. W okresie międzywojennym budynek był zagospodarowany przez sklepy i kawiarnię. Od 1919 miasto wydzierżawiło budynek Chrześcijańskiemu Stowarzyszeniu Spółdzielczemu "Zjednoczenie". Rosjanie w 1939 zaplanowali przebudowę dawnej zbrojowni na kawiarnię, co zostało zrealizowane przez niemieckich okupantów w 1941, nazywając kawiarnię „Deutsches Hauskaffe”.
W lipcu 1944 r. Cekhauz zniszczono, po wojnie w latach 1953-1956 został odbudowany według projektu Zenona Filipczuka, nie oddając pierwotnego wyglądu w dużym stopniu. W nowym budynku mieściła się Pracownia Konserwacji Zabytków Architektonicznych i siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Od 6 sierpnia 2008 na placu przed budynkiem znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.
W latach 1960-2018 znajdowała się tam siedziba Archiwum Państwowego. Aktualnie budynek został przekazany Galerii im. Sleńdzińskich i trwają nad nim prace remontowe.[2]
Zobacz też
- Rynek Kościuszki w Białymstoku.
- Archiwum Państwowe w Białymstoku.
- Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Remont przy Rynku Kościuszki 4. [dostęp 2021-12-14].
Bibliografia
- Andrzej Lechowski: Białystok: przewodnik historyczny. Białystok: Benkowski Publishing, 2009, s. 478. ISBN 978-83-60742-16-7.
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Białegostoku, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Sunridin, Licencja: CC BY 3.0
Białystok, Rynek Kościuszki 4 - dawny Cekhaus z XVIII w., przed 1960 Pracownia Konserwacji Zabytków Architektonicznych i siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, obecnie Archiwum Państwowe (zabytek nr 15 (20) z 17.01.1953).