Cenote
Cenote [seˈnoˌte], z języka maya dzonot – odmiana lejów zapadliskowych charakterystyczna dla równin wapiennych Meksyku i Kuby. Leje te mają kolisty kształt i pionowe ściany i wypełnione są wodą do zwierciadła wód podziemnych[1].
Cenote w kulturze Majów
Ze względu na ograniczone opady i brak rzek, cenotes były dla Majów podstawowym źródłem wody i to przez cały rok. Duże miasta, takie jak Chichén Itzá budowano więc wokół tych naturalnych studni. Niektóre z nich pełniły również ważną rolę rytualną, związaną z kultem boga deszczu i wody Chaaka, który zgodnie z dawnymi wierzeniami, miał w takich studniach krasowych mieszkać[2]. Wierzono również, że studnie te prowadzą w zaświaty[3]. Dokonywano również ofiar z ludzi. Znaleziska archeologiczne obejmują zarówno liczne szkielety, jak i przedmioty związane z kultem[4]. Na przykład na terenie świętej cenote (cenote sagrado) na terenie strefy archeologicznej Chichén Itzá, znaleziono liczne ludzkie szczątki, z czego około 80% kości pochodziło od dzieci w wieku pomiędzy 3 a 11 rokiem życia[3].
Cenote współcześnie
Współcześnie wiele z cenotes zostało zaadaptowanych przez człowieka do celów rekreacyjnych i turystycznych – w tym m.in. do zwiedzania, zażywania kąpieli, czy też do nurkowania[5].
Przypisy
- ↑ Piotr Migoń: Geomorfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 264. ISBN 978-83-01-15979-5.
- ↑ Secrets of the Maya Otherworld, Magazine, 1 sierpnia 2013 [dostęp 2019-03-06] .
- ↑ a b Mark Tutton CNN , Hidden tunnel could lead to Mayan ‘entrance to the underworld’, CNN [dostęp 2019-03-06] .
- ↑ „Haunted” Maya Underwater Cave Holds Human Bones, National Geographic News, 16 stycznia 2014 [dostęp 2019-03-06] .
- ↑ InHerit Awarded National Geographic Society Grant for Yucatec Cenotes Heritage and Conservation Project | Institute for the Study of the Americas [dostęp 2019-03-06] (ang.).
Bibliografia
- Bernardino de Sahagún: Rzecz z dziejów Nowej Hiszpanii, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2007, ISBN 978-83-89637-46-8.
- Justyna Olko, Meksyk przed konkwistą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010, ISBN 978-83-06-03237-6, OCLC 751516689 .
- Tadeusz Łepkowski, Historia Meksyku, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, ISBN 83-04-02182-X, OCLC 835902478 .
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: dronepicr, Licencja: CC BY 2.0
cenote in valladolid mexico
Autor: Ekehnel (Emil Kehnel), Licencja: CC BY 3.0
"Cenote de los Sacrificios" at Chichén Itzá, Yucatán Peninsula, Mexico. A karst lake, reflecting the karst's water table.
Autor: Luis Miguel Bugallo Sánchez, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Ik Kil cenote, close to Chichén Itzá, México