Centaur (człon rakiety)
| Producent | Boeing Integrated Defence Systems, United Launch Alliance |
|---|---|
| Człon rakiet | Saturn I (nieużyty), Atlas Centaur, Titan 3E, Orbiter STS (nieużyty), Titan IV, Atlas I, Atlas II, Atlas III, Atlas V |
| Materiały napędowe | |
| Rok pierwszego startu | 1962 |
| Rok ostatniego startu | 2016 |
| Silniki | |
| Silnik 1. | RL-10 |
Centaur – człon rakietowy przeznaczony specjalnie dla rakiet nośnych wykorzystywanych przez USA, pierwszy człon górny zaprojektowany w USA wykorzystujący paliwo kriogeniczne (mieszaninę ciekłego wodoru i ciekłego tlenu). Człon jest stosowany w celu wynoszenia ładunku na orbitę geostacjonarną lub trajektorię międzyplanetarną.
Historia
Centaur powstał w Centrum Badawczym im. Johna H. Glenna w 1956 roku. Jego pierwszy lot (zakończony niepowodzeniem) odbył się w maju 1962. Centaur był proponowany w latach 60. jako stopień górny rakiet Saturn I, Saturn IB i Saturn V. Proponowany był pod nazwą S-V (numeracja kolejno od umiejscowienia stopni). Jednak jego udany lot miał miejsce dopiero w 1965, a do tego czasu NASA znalazła większe i mocniejsze stopnie niż Centaur.
W 1966 powstała ulepszona wersja Centaura o nazwie Centaur D. Została ona użyta w rakietach Atlas Centaur aż 63 razy, z czego 55 startów było udanych, ostatni miał miejsce w 1989.
Centaur D został w 1974 zmodyfikowany na potrzeby rakiet Titan 3E. Zmodyfikowana wersja otrzymała oznaczenie SD-1T. Była wykorzystana do wyniesienia sond: Viking 1, Viking 2, Voyager 1, Voyager 2 oraz Helios 1 i Helios 2.
Kolejną wersją Centaura był Centaur G, specjalnie przystosowany do użycia w satelitach wynoszonych na orbitę dzięki promowi kosmicznemu. Pierwszym lotem tej wersji Centaura miał być lot sondy Galileo w kierunku Jowisza. Po katastrofie promu Challenger skasowano projekt Centaur G tłumacząc decyzję zbyt wysokim ryzykiem.
Po kasacji pomysłu na użycie Centaura w promach kosmicznych zadecydowano o zbudowaniu nowej rakiety, która będzie w ten stopień wyposażona. Stopień otrzymał oznaczenie Centaur T, zaś tą rakietą był Titan IV, który odbył swój pierwszy lot w 1994 (T-IVA) i w 1997 (T-IVB). Ostatni lot rakiety Titan IVA w 1998 zakończył się wybuchem z powodu krótkiego spięcia w systemie nawigacyjnym. Ostatni lot Centaura T odbył się w 2003 na pokładzie rakiety Titan IVB.
W latach 1990-1997 oddano do użytku rakietę Atlas I (dzięki tej rakiecie wystrzelono satelitę BeppoSAX rejestrującego rozbłyski promieniowania gamma w przestrzeni kosmicznej), która również wykorzystywała stopień Centaur, użyty od 1991 do 2004 w rakiecie Atlas II (wtedy w wersji dwusilnikowej). Najnowocześniejszą modyfikacją Centaura jest Centaur 3, wyposażony w większy zbiornik paliwa i 1 silnik RL-10 (poprzednie wersje miały po 2 silniki). Centaur 3 był w latach 2000-2005 używany w rakiecie Atlas III, a od 2002 roku – w rakiecie Atlas V uznanej za następczynię rakiet Titan.
Warianty członu
- S-V – bazowa konstrukcja, nigdy nie użyta.
- Centaur D – 63 starty na rakietach Atlas Centaur.
- Centaur D-1T – 7 startów na rakiecie Titan 3E.
- Centaur G – przeznaczony pierwotnie dla satelit wynoszonych przez promy kosmiczne, użyty jako Centaur T w rakietach Titan IV.
- Centaur 1 – 11 lotów na rakiecie Atlas I.
- Centaur 2 – użyty na rakiecie Atlas II.
- Centaur 3A/3B – 6 lotów na rakiecie Atlas III, wersja 3A posiadała jeden silnik RL-10A-4-1, wersja 3B 2 silniki RL-10A-4-2.
- Centaur V1/V2 – 33 loty na rakiecie Atlas V, wykorzystuje silnik RL-10A-4-2.
Przyszłość
Konsorcjum United Launch Alliance odpowiedzialne za stopień Centaur planuje go zastąpić nową konstrukcją o nazwie Advanced Common Evolved Stage, który ma zastąpić zarówno Centaura jak i stopień Delta Cryogenic Second Stage z rakiety Delta IV.
| Główne artykuły |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rakiety |
| ||||||
| Miejsca startu |
| ||||||
| Komponenty |
| ||||||
| Producenci |
|
| Główne artykuły | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rakiety |
| ||||||||||||||
| Miejsca startu |
| ||||||||||||||
| Komponenty |
| ||||||||||||||
| Firmy odpowiedzialne za rakiety |
| ||||||||||||||
| Starty rakiet Atlas |
|
_launches_with_LRO_and_LCROSS_cropped.jpg)
Media użyte na tej stronie
Lift-off of Gemini-Titan 11 (GT-11) on Complex 19. The Gemini 11 mission included a rendezvous with an Agena target vehicle.
Team Vandenberg launched a Titan IV-B rocket from Space Launch Complex 4 East on August 17, 2000. The rocket carried a National Reconnaissance Office satellite into orbit. "The 30th Space Wing, Space and Missile Center, NRO and Lockheed Martin Aerospace have worked together to build upon our legacy of success," said Col. Steve Lanning, 30th Space Wing commander and spacelift commander for the mission. "This marks the 1,800th launch from Vandenberg. We have built a solid foundation for government and commercial space launches from here for years to come." Payload-booster separation successfully occurred at 4:54.15 p.m.
Atlas 3F prior to failed launch attempt
Trailing a column of fire, the Atlas V(401) carrying NASA's Lunar Reconnaissance Orbiter, or LRO, and NASA's Lunar Crater Observation and Sensing Satellite, known as LCROSS, hurtles off Launch Complex 41 at Cape Canaveral Air Force Station in Florida. LRO and LCROSS are the first missions in NASA's plan to return humans to the moon and begin establishing a lunar outpost by 2020. The LRO also includes seven instruments that will help NASA characterize the moon's surface: DIVINER, LAMP, LEND, LOLA , CRATER, Mini-RF and LROC. Launch was on-time at 21:32 UTC.