Centralna Kolej Transandyjska

FCCA GE C30-7 Visio Switchbacks.jpg

Centralna Kolej Transandyjska (hiszp. Ferrocarril Central del Perú) – peruwiańska linia kolejowa łącząca Callao z Huancayo[1][2].

Historia

W 1859 r. rząd Peru wydał dekret o utworzeniu komisji mającej sprawdzić możliwości pociągnięcia linii kolejowej przez Andy, której orędownikiem był Ernest Malinowski. W wyniku prac komisji po dziewięciu latach podjęto pierwsze decyzje dotyczące budowy. Inwestorem był amerykański przedsiębiorca Henry Meiggs, który zawarł umowę na budowę linii kolejowej z rządem peruwiańskim w dniu 23 grudnia 1869 roku. Opracowanie założeń techniczno-ekonomicznych inwestycji zlecił on Ernestowi Malinowskiemu. Projekt zakładał połączenie rejonu Limy z zasobnym w minerały regionem Cerro de Pasco i żyzną doliną Jauja[3].

W założeniu kolej miała umożliwić transport bogactw z górskich rejonów Peru do portu w Callao. Rzecznikiem projektu został Manuel Pardo – przyjaciel Malinowskiego z czasów jego emigracji we Francji i przyszły prezydent Peru. Kontrakt z rządem Peru zakładał budowę w ciągu sześciu lat odcinka linii kolejowej o długości 219 km z Limy do La Oroya[3]. W 1872 rozpoczęto budowę linii kolejowej od strony Callao. Malinowski miał już za sobą rozbudowę część infrastruktury kolejowej Peru. Pomimo tego nic z wcześniejszych prac nie mogło równać się z budową tego odcinka[2].

Prace wkrótce rozpoczęto, jednak wojna z Chile (wybuchła w 1878 r.) przerwała budowę. Prace wznowiono dopiero kilkanaście lat później i 10 stycznia 1893 r. oddano odcinek do La Oroya. Na początku XX w. przedłużono linię do centrum przemysłu wydobywczego w Cerro de Pasco, a także do Huancayo w dolinie Jauja. Wszystkie trzy odcinki łącznie liczyły 332 km[3].

W 1908 roku transandyjska linia kolejowa została w całości zakończona (346 km długości). Prowadzi od poziomu oceanu – portu Callao w Limie, poprzez andyjską przełęcz Ticlio, gdzie osiąga wysokość 4818 m n.p.m, aż do Huancayo leżącego po drugiej stronie gór na wysokości 3260 m n.p.m[4].

Specyfikacja konstrukcji

Na trasie z Limy do La Oroya wykuto 63 tunele o łącznej długości ponad 6 km oraz powstało 61 mostów i wiaduktów o łącznej długości około 2 km; ponadto wykonano 13 nawrotów (zmian czoła pociągu), w tym 6 podwójnych, tzw. „zygzaków”[1].

Wybudowany w 1872 roku wiadukt Verrugas jest najdłuższym na trasie (175 m[5]) i łączy brzegi wąwozu o tej samej nazwie. Jest podpierany na trzech filarach ze stalowych kratownic, z których najwyższy ma prawie 77 m. Przez zachodnie stoki Kordylierów linia o znacznych pochyleniach prowadzi przez liczne tunele, ostre łuki oraz podwójne zmiany kierunku jazdy. Na tym dystansie zostały pobite różne ówczesne rekordy dotyczące kolei, m.in. najdłuższy (1177 m) i najwyżej na świecie usytuowany tunel (4781 m n.p.m.) oraz węzeł kolejowy (4818 m n.p.m.)[4]. Najwyższe elementy tej konstrukcji znajdują się na wysokości 4579 metrów n.p.m.[4].

Wizje autora

Malinowski projektował linię kolejową łączącą peruwiańskie wybrzeże z Amazonką, tworząc w ten sposób kolejowo-rzeczną trasę biegnącą w poprzek całego kontynentu południowoamerykańskiego. Tej wizji polski konstruktor niestety nie zrealizował, ale biegnąca przez Andy sieć kolejowa jest nadal uważana za jedno z najważniejszych osiągnięć światowej inżynierii[6].

Ernest Malinowski sugerował budowę sieci wiaduktów, mostów i przebijających góry tuneli. Projekt przeprowadzenia linii kolejowej na poziomie prawie 5000 m n.p.m., przedstawiony przez polskiego inżyniera, nie został początkowo zaakceptowany. Specjaliści z branży uznali go za niewykonalny. W krytyce przodowali uznawani za ekspertów w dziedzinie inżynierii kolejowej Anglicy twierdząc, że pociągi nie pojadą tak wysoko w górach, a długie wiadukty przewidziane przez projektanta zawalą się[6].

W 1999 postawiono pomnik E. Malinowskiego na przełęczy Ticlio. W granicie przywiezionym ze Strzegomia wyryto godła Peru i Polski oraz napis w dwóch językach (po hiszpańsku i polsku): „Inżynier Polski, Patriota Peruwiański, Bohater obrony Callao 1866, projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej”. Kamienne koło znajdujące się na szczycie pomnika i zawiera płaskorzeźbę z brązu z wizerunkiem Ernesta Malinowskiego[4].

Projekt Transandino

W roku 2011 trójka młodych Polaków zrealizowała inspirowany geniuszem Malinowskiego film o Kolei Transandyjskiej[7].

Zobacz też

  • Kolej transandyjska

Przypisy

  1. ↑ a b Marek Graff: TTS Technika Transportu Szynowego 11/2020. yadda.icm.edu.pl. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  2. ↑ a b Transandyjska linia kolejowa - Polskie Poznawanie Świata. polskiepoznawanieswiata.pl. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  3. ↑ a b c Kolej transandyjska. Andy – podniebna podróż. National Geografic, 9 marca 2009. [dostęp 2012-10-18].
  4. ↑ a b c d Kolej Transandyjska | Instytut Polonika, Polonika [dostęp 2022-01-10] (pol.).
  5. ↑ Marcin Dobrowolski: Centralna Kolej Transandyjska - Puls Biznesu. pb.pl, 2014-12-23. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  6. ↑ a b Ernest Malinowski — koleją przez Andy, Culture.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
  7. ↑ Projekt Transandino. transandino.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-25)]..

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

FCCA GE C30-7 Visio Switchbacks.jpg
Autor: Kabelleger / David Gubler, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ferrocarril Central Andino's GE C30-7 1008 and 1009 have just passed the two Visio switchbacks between Matucana and Tamboraque, Peru. Note the tracks in the lower left corner of the picture, it's the middle level.