Centralne Zakłady Wojsk Łączności

Centralne Zakłady Wojsk Łączności (CZWŁ) – centralny zakład służby łączności Wojska Polskiego.

Zadania

Zadaniem Centralnych Zakładów Wojsk Łączności w Warszawie było centralne zarządzanie materiałami i sprzętem łączności, stanowiącym własność wojska lub będącym w jego dyspozycji, dla celów służby łączności całego wojska, a w szczególności:

• magazynowanie, ewidencja i konserwacja sprzętu łączności;
• montaż, przetwarzanie i wypróbowywanie nabytego sprzętu łączności;
• naprawa uszkodzonego sprzętu łączności;
• zaopatrzenie sił zbrojnych w etatowy sprzęt łączności;
• opracowywanie instrukcji technicznego obchodzenia się i gospodarki sprzętem łączności;
• badania i próby wynalazków z dziedziny środków łączności i ich zastosowania do potrzeb wojsk łączności;
• praktyczne szkolenie kandydatów na majstrów i mechaników wojsk łączności^[1].

Organizacja pokojowa

Organizacja pokojowa Centralnych Zakładów Wojsk Łączności przewidywała istnienie następujących komórek organizacyjnych:

• Kierownictwo,
• Warsztaty Telegraficzne,
• Warsztaty Radiotelegraficzne,
• Zakład Badania Sprzętu Łączności,
• Składy Telegraficzne,
• Składy Radiotelegraficzne^[2].

W skład Kierownictwa CZWŁ wchodziły wydziały: techniczny, zaopatrywania i administracyjny oraz kompania obsługi i sekcja taborowa^[2].

Kierownik Centralnych Zakładów Wojsk Łączności (pułkownik), na prawach dowódcy pułku, odpowiadał za:

• całokształt gospodarki technicznej i administracyjnej zakładów oraz za ich sprawne funkcjonowanie;
• uzupełnianie materiałów i sprzętu technicznego, niezbędnego dla działania służby łączności, w ramach przewidzianego na ten cel budżetu;
• sprawy personalne i gospodarcze Centralnych Zakładów Wojsk Łączności^[3].

Kierownik Centralnych Zakładów Wojsk Łączności podlegał dowódcy Okręgu Korpusu Nr I (ze względu na dyslokację). W sprawach specjalistycznych i dysponowania sprzętem technicznym otrzymywał zlecenia wprost z Ministerstwa Spraw Wojskowych^[3].

Przewidzianych było dwóch doradców kierownika Centralnych Zakładów Wojsk Łączności (podpułkownicy) — jeden w sprawach telegraficznych, drugi radiotelegraficznych, dotyczących zakresu działania Centralnych Zakładów i kierowali odnośną działalnością Zakładów. Podlegali oni bezpośrednio Kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności. Zastępcą kierownika Centralnych Zakładów był jeden z nich - wyższy stopniem^[3].

Kierownicy wydziałów (podpułkownik — major) kierowali działalnością powierzonych im wydziałów i odpowiedzialni byli za jakość i terminowość prac, wchodzących w zakres działania wydziałów. Podlegali bezpośrednio Kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności lub jego zastępcy^[3].

Dowódca kompanii obsługi (kapitan) odpowiadał za całokształt gospodarki, administracji i służby wewnętrznej kompanii, za stan koni i taboru oraz za dyscyplinę i wyszkolenie podległych mu szeregowych. Podlegał kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności lub jego zastępcy^[4].

Służbę gospodarczą Centralnych Zakładów Wojsk Łączności pełniła komisja gospodarcza w kierownictwie Centralnych Zakładów^[4].

Służbę sanitarną w Centralnych Zakładach Wojsk Łączności pełnił lekarz (kapitan), mający przydzielonego do pomocy jednego podoficera sanitarnego i patrol sanitarny. Lekarz Centralnych Zakładów Wojsk Łączności podlegał kierownikowi Centralnych Zakładów. Pod względem fachowym, zależał od swoich przełożonych służby sanitarnej^[4].

Opiekę nad stanem zdrowotnym koni w Centralnych Zakładach Wojsk Łączności sprawował jeden z lekarzy weterynaryjnych garnizonu. Podoficer weterynaryjny Centralnych Zakładów Wojsk Łączności był, pod względem fachowym, zależnym od tego lekarza^[4].

W skład warsztatów telegraficznych wchodziło kierownictwo warsztatów oraz warsztaty: telefoniczny, telegraficzny, kablowy i mechaniczny^[2].

W skład warsztatów radiotelegraficznych wchodziło kierownictwo warsztatów oraz warsztaty: radiotelegraficzny, elektrotechniczny, silnikowy i montażowy^[2].

Kierownicy warsztatów (podpułkownicy), na prawach dowódców batalionów, kierowali całokształtem prac warsztatów i odpowiedzialni byli za jakość i terminowość wykonywania prac, urządzenia i wyposażenie warsztatów, właściwe wykorzystanie podległego personelu i materiałów, utrzymanie ładu i dyscypliny w warsztatach. Podlegają oni bezpośrednio kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności lub jego zastępcom^[5].

Zakład Badania Sprzętu Łączności składał się z kierownictwa zakładu oraz pracowni: materiałowej, probierczej i naukowej, a także muzeum^[2]. Kierownik zakładu (podpułkownik), na prawach dowódcy batalionu, nadzorował prace doświadczalne i naukowe w poszczególnych pracowniach i odpowiadał za wyposażenie i laboratorium Zakładu. Podlegał bezpośrednio kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności^[4].

Składy telegraficzne posiadały w swojej strukturze:

• kierownictwo,
• skład sprzętu telegraficznego liniowego,
• skład sprzętu telegraficznego stacyjnego,
• skład sprzętu telegraficznego specjalnego,
• skład surowców i narzędzi,
• ekspedycja^[2].

Składy radiotelegraficzne posiadały w swojej strukturze:

• kierownictwo,
• skład sprzętu radiotelegraficznego,
• skład stacji radiotelegraficznej,
• skład sprzętu radiotelegraficznego lotniczego,
• skład sprzętu radiotelegraficznego artyleryjskiego,
• skład maszyn i masztów,
• skład surowców i półfabrykatów,
• skład smarów i materiałów pędnych,
• ekspedycja^[3].

Kierownicy składów (podpułkownicy), na prawach dowódców batalionów, odpowiedzialni byli za całokształt gospodarki, stan ilościowy i jakościowy sprzętu w składach oraz za jego sprawną i celową ekspedycję. Podlegali oni bezpośrednio Kierownikowi Centralnych Zakładów Wojsk Łączności lub jego zastępcom^[4].

Kadra

Kierownicy zakładów

• ppłk łącz. Ignacy Niepołomski (do 15 VIII 1922)
• ppłk łącz. Stanisław Wszebor (od 15 VIII 1922^[6])

Obsada personalna w latach 1923-1924

Obsada personalna zakładów w latach 1923-1924^[7][8]

• kierownik zakładów - ppłk łącz. Stanisław Wszebor z 1 pł
• oficer ordynansowy - por. łącz. Wacław Gawroński z 2 pł
• I zastępca kierownika - mjr łącz. Gustaw Ferdynand Ombach z 2 pł (do X 1927 → szef łączności DOK X^[9])
• II zastępca kierownika
  • mjr łącz. inż. Kazimierz Jackowski z 1 pł (1923)
  • mjr łącz. dr Józef Seruga z 2 pł (do I 1925 → zastępca dowódcy 2 pł^[10])
• lekarz - kpt. lek. Marian Śmietański (1924)
• oficer kasowy (od 1924 – oficer płatnik) - ppor. rez. Adam Zieliński

Oficerowie

• mjr łącz. inż. Egon Krulisz
• mjr łącz. Stefan Kijak
• kpt. łącz. Józef Wanat

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.