Centrum (globalizacja)

Państwa świata w 2000 r. podzielone na trzy grupy: państwa rdzenia (core) - (niebieski), półperyferyjne (fiolet) i peryferyjne (czerwień)

Centrum – grupa najbogatszych państw, które przeciwstawia się peryferiom i półperyferiom.

W latach 50. XX wieku w binarnym podziale Paula Prebischa, centrum stanowić miały potęgi przemysłowe, a peryferia kraje rolnicze[1]. W ujęciu teorii systemu światowego Immanuela Wallersteina centrum oznacza najbogatsze państwa, które utożsamić można z zimnowojennym pojęciem Pierwszego Świata[2]. Kraje centrum to według Wallersteina te, w których rozpoczął się proces tworzenia systemu światowego, przede wszystkim kraje Zachodniej Europy[2].

Cechy państw centrum

  • Kontrola globalnych zasobów produkcyjnych i finansowych [3] oraz eksploatacja państw peryferyjnych dzięki dużym firmom działającym w skali globalnej[4].
  • Dominacja przemysłu przetwórczego nad wydobywczym, wytwarzanie produktów na bazie półproduktów dostarczanych z peryferiów i półperyferiów.
  • Posiadanie wysokich technologii high-tech[3].
  • Wysokim poziom akumulacji i inwestycji, wynikający z niskich podatków[4].
  • Względnie wysokie wynagrodzenia dla pracowników najemnych[4].
  • Wysokie wskaźniki urbanizacji.
  • Pod względem ustrojowym są to państwa demokratyczne[3].

Rosnąca konsumpcja dóbr w państwach centralnych prowadzi do ich ekspansji w stronę peryferiów, co jest początkiem cyklu Kondratiewa[5].

W odniesieniu do koncepcji marksowskich centrum odpowiada klasie kapitalistycznej na poziomie społeczeństwa[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Sztompka 2005 ↓, s. 95.
  2. ↑ a b Sztompka 2005 ↓, s. 97.
  3. ↑ a b c Szacka 2003 ↓, s. 108.
  4. ↑ a b c d Turner 2004 ↓, s. 259.
  5. ↑ Turner 2004 ↓, s. 260.

Bibliografia

  • Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
  • Piotr Sztompka: Socjologia zmian społecznych. Jacek Konieczny (tłum.). Kraków: Znak, 2005. ISBN 83-240-0598-6.
  • Jonathan H. Turner: Struktura teorii socjologicznej. Aleksander Manterys, Grażyna Woroniecka (red.). Warszawa: PWN, 2004. ISBN 83-01-14072-0.

Media użyte na tej stronie

World trade map.PNG
A world map of countries by trading status, late 20th century, using the world system differentiation into core countries, semi-periphery countries and periphery countries. Based on a list in Christopher Chase-Dunn, Yukio Kawano and Benjamin Brewer, Trade Globalization since 1795, American Sociological Review, 2000 February, Vol. 65 article, Appendix with the country list
*Some countries with a population of less than one million were excluded from the analysis.