Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska (skrót: CDPGŚ) – instytucja wojewódzka, a od 1999 samorządowa jednostka organizacyjna województwa śląskiego[1] z siedzibą w Katowicach, zajmująca się badaniem, dokumentowaniem, ochroną i prognozowaniem stanu przyrody Górnego Śląska[2], istniejąca w latach 1992–2022.

Historia

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zostało powołane na mocy zarządzenia nr 204/92 z dnia 15 grudnia 1992 Wojewody Katowickiego Wojciecha Czecha w celu badania, dokumentowania i ochrony oraz prognozowania stanu przyrody Górnego Śląska. Wojewoda Czech i drugi dyrektor Centrum Jerzy Parusel byli faktycznymi organizatorami instytucji. Od 1 stycznia 1999 Centrum zostało wojewódzką samorządową jednostką organizacyjną, przekazaną województwu śląskiemu Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 listopada 1998 r., jedyną tego typu w Polsce[3].

Sejmik Województwa Śląskiego dnia 20 września 2021 podjął uchwałę nr VI/36/7/2021 o likwidacji Centrum, które zakończyło swoje prawie 30-letnie funkcjonowanie z dniem 31 marca 2022. Zadania jednostki przekazano do realizacji Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Śląskiego[4]. Tym samym likwidacji uległa ostatnia wśród powołanych przez Wojciecha Czecha instytucji wojewódzkich i stowarzyszeń zajmujących się zagadnieniami Górnego Śląska.

Działalność

Centrum rozpoczęło działalność statutową dopiero w grudniu 1994, po powołaniu nowego dyrektora Jerzego Parusela[5]. Pracownicy Centrum realizowali 37 tematów badawczych, w tym 13 wieloletnich, głównie: inwentaryzacje przyrodnicze, monitoring gatunków rzadkich oraz chronionych, stan zachowania środowisk, szeroko zakrojone obserwacje, dotyczące zarówno poszczególnych taksonów flory i fauny, jak i całych zespołów, obejmujących zarówno przyrodę ożywioną jak i nieożywioną. Wyniki swoich badań pracownicy Centrum opublikowali w ponad 200 artykułach i komunikatach naukowych, zamieszczonych w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz w ponad 300 artykułach i komunikatach popularnonaukowych.

Pracownicy Centrum uczestniczyli łącznie w ponad 280 konferencjach naukowych, z czego 33 miały charakter międzynarodowy. Ponadto aktywnie udzielali się w spotkaniach informacyjnych, debatach dotyczących środowiska czy wydarzeniach związanych z edukacją przyrodniczą i popularyzacją wiedzy o przyrodzie.

Centrum współpracowało z wieloma instytucjami i organizacjami, zajmującymi się przyrodą Górnego Śląska, w tym m.in. Wydziałem Biologii i Ochrony Środowiska i Wydziałem Nauk o Ziemi (od 2019 r. Wydziałem Nauk Przyrodniczych) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Regionalną Radą Ochrony Przyrody, Regionalną Radą ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, Komitetem Ochrony Przyrody PAN, Krajowym Komitetem Sterującym Konwencji Karpackiej. Brało także udział w tworzeniu Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.

Wydawnictwa[6]

  • „Przyroda Górnego Śląska” (kwartalnik popularnonaukowy, ISSN 1425-4700; nr 1–102, 1995–2020)[7]
  • „Natura Silesiae Superioris” (rocznik naukowy, ISSN 1505-4802; nr 1–13, 1997–2012; supl. 2001)
  • „Materiały Opracowania” (seria monografii naukowych; t. 1–11, 1998–2010)
  • „Raporty Opinie” (seria analiz dokumentacyjnych; t. 1–6, 1996–2013)
  • „Śląska Biblioteczka Przyrodnicza” (seria popularnonaukowa; t. 1, 1996)
  • monografie naukowe (poza seriami)
  • Mirosław Syniawa, Biograficzny słownik przyrodników śląskich (cz. 1 [próbna], 2003; t. 1–2, 2006–2019)
  • monografie popularnonaukowe (m.in. o żubrach pszczyńskich, chomiku europejskim)
  • wydawnictwa edukacyjne o tematyce przyrodniczej (drukowane i multimedialne)

Dyrektorzy

  1. dr Henryk Kasza (1992–1994)[8]
  2. dr inż. Jerzy Parusel (26 listopada 1994[5] – 30 września 2020[7][9])
  3. Michał Romańczyk (Dyrektor: 1 kwietnia – 31 grudnia 2021[10][11]; p.o. Dyrektora: 1 października 2020 – 31 marca 2021[12], 19 stycznia – 31 marca 2022[13]; likwidator: 1 stycznia 2022 – 31 marca 2022[1])

Przypisy

  1. ↑ a b Uchwała zarządu nr 2504/291/VI/2021 z dnia 2021-11-24 w sprawie wyznaczenia Pana Michała Romańczyka na likwidatora jednostki budżetowej Województwa Śląskiego pod nazwą Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska oraz udzielenia Panu Michałowi Romańczykowi pełnomocnictwa do podejmowania. czynności niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji jednostki budżetowej Województwa Śląskiego pod nazwą Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 24 listopada 2021 [dostęp 2022-03-18].
  2. ↑ Zarządzenie nr 204/92 Wojewody Katowickiego z dnia 15 grudnia 1992 r. w sprawie Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach i nadania mu statutu.
  3. ↑ Centrum 2018 ↓, s. 7–8.
  4. ↑ Uchwała Sejmiku nr VI/36/7/2021 z dnia 2021-09-20 w sprawie likwidacji wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej o nazwie Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 20 września 2021 [dostęp 2022-03-19].
  5. ↑ a b Centrum 2018 ↓, s. 7.
  6. ↑ Centrum 2018 ↓, s. 141–147.
  7. ↑ a b Jerzy Paruzel, „Przyroda Górnego Śląska” na 102!, „Przyroda Górnego Śląska”, nr 102, Katowice zima 2020, s. 16, ISSN 1425-4700.
  8. ↑ Centrum 2018 ↓, s. 7–.
  9. ↑ Jerzy Paruzel był pracownikiem CDPGŚ do 31 grudnia 2020, ale jego dyrektorem tylko do 30 września 2020.
  10. ↑ Uchwała zarządu nr 738/221/VI/2021 z dnia 2021-03-24 w sprawie powołania na stanowisko Dyrektora Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach Pana Michała Romańczyk pracownika Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 24 marca 2021 [dostęp 2022-03-18].
  11. ↑ Uchwała zarządu nr 1610/246/VI/2021 z dnia 2021-06-30 w sprawie powołania na stanowisko Dyrektora Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach Pana Michała Romańczyka (Romańczyk) pracownika Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 30 czerwca 2021 [dostęp 2022-03-18].
  12. ↑ Uchwała zarządu nr 2269/170/VI/2020 z dnia 2020-10-01 w sprawie powierzenia obowiązków dyrektora Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach oraz udzielenia pełnomocnictwa Panu Michałowi Romańczykowi (Romańczyk) – Kierownikowi Pracowni Dokumentacji Przyrody Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 1 października 2020 [dostęp 2022-02-18].
  13. ↑ Uchwała zarządu nr 100/306/VI/2022 z dnia 2022-01-25 w sprawie powierzenia obowiązków dyrektora Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach oraz udzielenia dwóch pełnomocnictw Panu Michałowi Romańczykowi (Romańczyk) – p.o. dyrektora Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, Biuletyn Informacji Publicznej Samorządu Województwa Śląskiego, 25 stycznia 2022 [dostęp 2022-03-18].

Bibliografia

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. 25 lat w służbie ochrony przyrody (1992–2017), Katowice: Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, 2018, ISBN 978-83-942550-5-3.

Wydawnictwa Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w katalogu Biblioteki Śląskiej w Katowicach

Linki zewnętrzne