Ceramika iłżecka (film)

Ceramika iłżecka – polski film dokumentalny z 1951 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Produkcja

Pomysł na film dokumentalny Ceramika iłżecka wziął się jeszcze z pobytu Wajdy w Radomiu podczas II wojny światowej. Przyszły reżyser jeździł do odległej o 30 km od Radomia Iłży, którą ciepło wspominał nie tylko ze względu na przyjaznych ludzi, ale również jako tradycyjne miasteczko słynące z rzemiosła garncarskiego^[1]. Jak sam Wajda opowiadał, Ceramika iłżecka wynikła z jego odkrycia z 1948 roku, kiedy zorientował się, że na wystawie garncarskiej w Iłży znajduje się jego prymitywna figurka konia ulepiona dwa lata wcześniej^[1].

Pomysł nakręcenia filmu oświatowego o ceramice w Iłży Wajda spisał jeszcze podczas studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Rok później, opuściwszy ASP na rzecz Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, rozpoczął po nieudanej etiudzie Zły chłopiec prace nad Ceramiką iłżecką. Początkowo film miał przedstawiać konflikt pomiędzy spółdzielnią pracy założoną wśród iłżeckich garncarzy a jej członkami, którym spółdzielnia skonfiskowała wszelkie wyroby na użytek publicznych zamówień^[2].

Ze zrozumiałych względów (apogeum epoki stalinowskiej w Polsce) scenariusz nie mógł przedstawiać żadnej krytyki spółdzielni, toteż wycięto z filmu liczne przewidziane sceny, także w procesie postprodukcji. Jak pisała Bogdana Pilichowska: „Pozostały piękne zdjęcia pięknej ceramiki, uwiecznione twarze starych mistrzów garncarskich, ich ręce lekko i płynnie formujące glinę. Dokument podwójny: o ceramice iłżeckiej i o czasie, w którym był realizowany”^[3]. Sam Wajda uznawał Ceramikę iłżecką za jedyną z trzech kręconych dla PWSF etiud studenckich, które były warte zapamiętania: „Zepsuł ją obowiązujący wtedy socrealistyczny komentarz, widoczna jest jednak pewna świeżość w realizacji”^[4].

Przypisy

Bibliografia

• KatarzynaK. Mąka-Malatyńska KatarzynaK., Dokumentalny świat Andrzeja Wajdy, „Przestrzenie Teorii” (27), 2017, s. 93–116 [dostęp 2022-08-10] .
• BogdanaB. Pilichowska BogdanaB., Etnograficzne zapiski Andrzeja Wajdy, „Konteksty” (02), 2008, s. 86–93 [dostęp 2022-08-10] .