Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii w Sosnowcu

Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii

nr rej.: - A/831/2021 z 09.06.2021 (woj. śląskie)[1] - A-1242/80 z 10.10.1980 (woj. katowickie)
cerkiew parafialna
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Sosnowiec
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	łódzko-poznańska
Wezwanie	Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii
Wspomnienie liturgiczne	17/30 września
Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie	Świętych Wiary, Nadziei, Miłości i matki ich Zofii
Historia Data rozpoczęcia budowy 1888 Data zakończenia budowy 1889 Data poświęcenia 28 listopada 1889 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni Styl eklektyczny Świątynia • materiał bud. • cegła, kamień Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 2 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 1 Dzwonnica • typ dzwonnicy wbudowana
Położenie na mapie Sosnowca Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii
Położenie na mapie województwa śląskiego Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii
50°16′49,9″N 19°07′40,1″E/50,280528 19,127806
Strona internetowa

Wnętrze cerkwi

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii (Świętych Wiary, Nadziei i Miłości) – jedyna istniejąca z trzech sosnowieckich cerkwi prawosławnych^[a].

Znajduje się przy ulicy Jana Kilińskiego 39. Jest to świątynia parafialna. Należy do dekanatu Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Myśl o budowie po raz pierwszy pojawiła się w 1887. Zorganizowano składkę wśród sosnowieckich i łódzkich przemysłowców – ludzi tak zasłużonych dla rozwoju Sosnowca, jak: bracia Oscar i Franz Schönowie^[2], Heinrich Dietel, Konrad Gamper, Kunitzy i in. – przeważnie ewangelików bądź wyznania mojżeszowego, którym zależało na dobrych układach z rosyjską władzą.

Działkę otrzymano bezpłatnie od Kolei warszawsko-wiedeńskiej.

15 sierpnia 1888 położono kamień węgielny, a już 28 listopada roku następnego, świątynia została poświęcona przez biskupa lubelskiego Flawiana. Patronkami nowej cerkwi zostały: Wiera, Nadieżda i Liubow', córki św. Zofii, męczennice z czasów Hadriana.

Budowa przebiegła bardzo szybko, co odbiło się na jakości budynku.

Nabożeństwa odprawiali pierwotnie księża z sąsiednich parafii na Maczkach, w Olkuszu i w Częstochowie. Ale już w kwietniu 1890 nowa cerkiew otrzymała pierwszego proboszcza – Joanna Wasiliewicza Lewickiego (z Kalwarii w Podlaskiem).

16 maja 1890 arcybiskup warszawsko-chełmski Leoncjusz potwierdził powstanie samodzielnej parafii przy cerkwi pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadjeżdy, Ljub’wi i ich matki Zofii, do której przynależał powiat będziński, sztab tutejszej straży granicznej i urzędnicy celni.

Obok powstał dom parafialny – siedziba duchownego i osobny domek dla starosty cerkiewnego.

Dziś cerkiew należy do parafii Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii w Sosnowcu w diecezji łódzko-poznańskiej. Parafia (jako jedna z 2 placówek prawosławnych w województwie śląskim) obejmuje południową część województwa, m.in. aglomerację katowicką, Bielsko-Białą, Rybnik. Obecnym proboszczem jest ks. Mikołaj Dziewiatowski.

16 marca 2014 w świątyni – po raz pierwszy w jej historii – miały miejsce święcenia kapłańskie^[3].

Architektura

Zbudowana z cegieł i kamienia^[4], cerkiew składa się z pięciu części. W centrum znajduje się ośmiobok, który z jednej strony podtrzymuje wieżę, a z drugiej prezbiterium. Środkową część świątyni przykrywa kopuła, którą widać jednak tylko od wewnątrz, ponieważ całość uwieńczona jest cebulastym hełmem.

Wejście do cerkwi stanowi fronton w kształcie oślego grzbietu oparty na dwóch, wyraźnie oddzielonych od muru, gruszkowatych kolumnach, tworząc wrażenie „dwuwarstwowości”.

Wnętrze budowli w odróżnieniu od wyglądu zewnętrznego, nosi na sobie znaki okcyndentalizacji – jest jasne, wykonane w stylu klasycystycznym. Dębowy ikonostas (wym. 4,7 x 7 m), którego twórcą był artysta moskiewski Liebiediew, a fundatorami bracia Schön, także posiada znaki wpływów zachodnich – szczególnie widoczne jest to w stylu ikon. Częstochowska Ikona Matki Bożej (umieszczona w kiocie po lewej stronie ołtarza) jest darem kolejarzy z Częstochowy. Od 2017 w cerkwi znajduje się ikona patronek, napisana na Athos (w której umieszczono relikwie Świętych Wiary, Nadziei, Miłości i matki ich Zofii, sprowadzone w latach 80. XX w. z Rzymu do sosnowieckiej świątyni)^[5].

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 10 października 1980 pod nr A-1242/80 (obecnie A/831/2021)^[6].

Zobacz też

• Cmentarz Prawosławny w Sosnowcu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Beata Frycowska: Sosnowiecka cerkiew śś. Wiery, Nadieżdy i Ljub'wi – rys historyczny i stylistyczny w Roczniku Sosnowieckim 1997, tomie IV
• Sosnowieckie ABC, Informator do wystawy 100 lat Sosnowca, Muzeum w Sosnowcu, 2002.
• Mikołaj Dziewiatowski: Dziedzictwo diaspory. Monografia parafii prawosławnej w Sosnowcu, Sosnowiec, „Wytwornia” Studio Sztuk Plastycznych, 2010.

Linki zewnętrzne

• Strona parafii prawosławnej w Sosnowcu