Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Krempnej

Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana

A-76 z dnia 31.01.1985[1]
kościół filialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Krempna
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Maksymiliana Kolbe w Krempnej
Wezwanie	św. Maksymiliana Kolbe (obecnie); świętych Kosmy i Damiana (poprzednio)
Historia Data rozpoczęcia budowy 1778 Data zakończenia budowy 1782 Aktualne przeznaczenie kościół filialny Poprzednie wyznanie Kościół Greckokatolicki w Polsce
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno
Położenie na mapie gminy Krempna Krempna, cerkiew
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krempna, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Krempna, cerkiew
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Krempna, cerkiew
49°30′40,3″N 21°30′16,8″E/49,511194 21,504667
Strona internetowa

Ikonostas

Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana – dawna łemkowska parafialna cerkiew greckokatolicka, znajdująca się w Krempnej, zbudowana w latach 1778–1782.

Po 1947 przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecnie użytkowana jako kościół filialny parafii św. Maksymiliana Kolbe w Krempnej.

Obiekt wpisany na listę zabytków w 1985, włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Zaliczany do typowych budowli sakralnych wznoszonych na zachodniej Łemkowszczyźnie.

Historia

Cerkiew powstała w latach 1778–1782 na miejscu wcześniejszej, która stała 275 lat i z wykorzystaniem materiałów ze starszej świątyni. Cechy konstrukcyjne budynku sugerują jej powstanie na wiek XVII albo na przełom XVI i XVII wieku. Została gruntownie odnowiona w 1830 i 1893. Mimo spalenia prawie całej wsi w czasie I wojny światowej przetrwała. W 1924 zakupiono trzy dzwony w Samborze, a dachy pokryto blachą. Kolejny remont przeszła w 1930. Po wysiedleniu ludności łemkowskiej w 1947 przejęta przez Skarb Państwa. W latach 1956–1962 użytkowana wspólnie przez grekokatolików i rzymskich katolików, a w latach 1962-71 zamknięta. Po remoncie w 1972 przywrócona do kultu. W latach 1971–2004 pełniła funkcję kościoła parafialnego rzymskokatolickiej parafii św. Maksymiliana Kolbe w Krempnej. Po wybudowaniu nowego kościoła w 2004, utraciła funkcję kościoła parafialnego. Gruntowny remont cerkwi oraz konserwację jej wyposażenia przeprowadzono w latach 2007-2013. W dniu 24 lipca 2007 podczas prowadzonych prac runęła do wnętrza świątyni kopuła i dach nawy głównej.

• 

  Elewacja południowa

• 

  Widok od strony wschodniej

• 

  Elewacja północna

Architektura i wyposażenie

Jest to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna (babiniec, nawa, prezbiterium). Każde z pomieszczeń na planie zbliżonym do kwadratu z szerszą nawą i zakrystią od północy. Nad babińcem izbicowa wieża konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach, otoczona zachatą. Nad nawą i prezbiterium dwukrotnie łamane dachy konstrukcji namiotowej zwieńczone baniastymi hełmami i krzyżami.

Wewnątrz nad nawą i prezbiterium kopuły namiotowe, w babińcu strop płaski. Ściany sanktuarium pokrywa polichromia o motywach architektonicznych. Między nawą a prezbiterium kompletny ikonostas malowany lub dokończony w 1835 przez Krasuckiego z Przemyśla. Chór śpiewaczy w formie galerii obiega babiniec i zachodnią część nawy. Nad chórem fragmenty (rząd Deesis) ze starszego XVII wiecznego ikonostasu. W sanktuarium rokokowy ołtarz główny z obrazem przedstawiającym św. Mikołaja i drewniane tabernakulum z ikonami na ściankach. W przedsionku feretron z rzeźbioną figurą ubranej w szaty, z prawdziwymi włosami Matki Boskiej.

• 

  Widok od strony zachodniej

• 

  Otoczenie-figura św. Mikołaja

• 

  2008 rok-remont

Otoczenie

Przed świątynią stoi kamienna figura św. Mikołaja z XIX wieku z ośrodka kamieniarskiego w Bartnem.

• 

  Przed remontem, 2007

• 

  Otoczenie

• 

  Przed remontem, 2007

Przypisy

Bibliografia

• Dmytro Błażejowśkyj, Istorycznyj szematyzm Peremyskoji Eparchiji z wkluczennjam Apostolśkoji Administratury Łemkiwszczyny (1828–1939), Lwów 1995, ISBN 5-7745-0672-X
• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss. 154,155 ISBN 83-89188-08-2
• Krzysztof Zieliński, Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, Rzeszów 2015, ss. 132,133 ISBN 978-83-61577-68-3

Linki zewnętrzne

• Informacje o cerkwi na stronie kościoły drewniane
• Informacje o cerkwi na portalu beskid-niski.pl
• Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Krempnej - panorama (dostęp: 07.08.2014)