Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie

Cerkiew św. Dymitra
w Kuźminie
obecnie kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy

A-54 z dnia 18.11.1982[1]
kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Kuźmina
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	MB Nieustającej Pomocy
Wezwanie	MB Nieustającej Pomocy (obecnie); św. Dymitra (poprzednio)
Historia Data zakończenia budowy 1814 Poprzednie wyznanie greckokatolickie
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno
Położenie na mapie gminy Bircza Kuźmina, cerkiew
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kuźmina, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kuźmina, cerkiew
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Kuźmina, cerkiew
49°36′54,4″N 22°25′46,8″E/49,615111 22,429667

Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie – dawna filialna cerkiew greckokatolicka, postawiona z drewna w 1814, znajdująca się w Kuźminie.

Po 1947 świątynia przejęta przez kościół rzymskokatolicki i użytkowana jako kościół parafialny Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Obiekt wpisany na listę zabytków w 1982. Włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Najstarsza wzmianka o cerkwi w Kuźminie pochodzi z 1526^[2]. Obecnie istniejąca została zbudowana w 1814. Do 1926 należała do parafii greckokatolickiej w Leszczawie Górnej, potem do parafii w Krecowie. Remontowana w 1935^[3]. Cerkiew działała jako greckokatolicka do wiosny 1938, kiedy to teren cerkwi był areną walk pomiędzy grekokatolikami, a zajmującymi cerkiew siłą rzymskimi katolikami. Po trzech dniach zamieszek nastąpiła pacyfikacja ludności ukraińskiej przez polską żandarmerię, a cerkiew pozostawała zamknięta do czerwca 1941 r.^[4][5] Po wkroczeniu wojsk niemieckich cerkiew została ponownie otwarta i działała do końca 1944. W czasie II wojny światowej w kopułę trafił pocisk z moździerza^[6]. Po 1947 i wysiedleniu ludności ukraińskiej świątynia została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecny kształt budowli wynika z powojennej przebudowy. W latach 2009–2010 przeprowadzono renowację świątyni: remont dachu i elewacji, podbicie fundamentów i wykonanie odwodnienia^[3].

• 

  Elewacja frontowa

• 

  Widok od strony prezbiterium

• 

  Otoczenie: kaplica grobowa

Architektura i wyposażenie

Świątynia drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana. Jest to budynek dwudzielny z zamkniętym trójbocznie prezbiterium, z zakrystią od północy i szerszą nawą z kruchtą; nakryty jednokalenicowym dachem, z sygnaturką nad nawą. Od frontu do cerkwi przylega słupowa dwukondygnacyjna wieża wysokości cerkwi, nakryta dachem brogowym. Ściany oszalowane deskowaniem pionowym^[3][6].

Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny przy ścianie zachodniej wsparty na słupach. Pierwotne wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu lub rozkradzeniu^[3].

Otoczenie

Na przyległym cmentarzu znajduje się neogotycka murowana kaplica grobowa ufundowana pod koniec XIX w. przez Michała i Katarzynę Woźniaków, w której okazjonalnie odprawiano nabożeństwa w obrządku łacińskim^[2] oraz pomnik ku czci żołnierzy poległych w walkach z UPA i utrwalenie władzy ludowej w latach 1945–47^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Dmytro Błażejowski – "Istorycznyj szematyzm Peremyskoji Eparchiji z wkluczennjam Apostolśkoji Administratury Łemkiwszczyny (1828-1939)", Lwów 1995, ISBN 5-7745-0672-X

Zobacz też

• Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej