Cerkiew św. Dymitra w Szczutkowie

	Cerkiew św. Dymitra
	Cerkiew św. Dymitra
	A-275 z dnia 02.06.2008
	kościół filialny
	; Elewacja boczna
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Szczutków
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia Objawienia Pańskiego w Łukawcu
Wezwanie	św. Dymitra
Historia
Data zakończenia budowy	1904
Aktualne przeznaczenie	kościół filialny
Poprzednie wyznanie	Kościół Greckokatolicki w Polsce
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
Kopuła; • liczba kopuł	; 3
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	1
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubaczów Szczutków, cerkiew
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szczutków, cerkiew
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Szczutków, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego Szczutków, cerkiew
	50°06′22,7″N 23°06′03,5″E/50,106306 23,100972

Cerkiew pod wezwaniem św. Dymitra w Szczutkowie – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1904 we wsi Szczutków.

Po 1947 użytkowana jako rzymskokatolicki kościół filialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca Parafii Objawienia Pańskiego w Łukawcu.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 2008. Została włączona do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Reprezentuje ostatnią fazę rozwoju drewnianej architektury sakralnej.

Historia obiektu

W 1671 została wzniesiona drewniana cerkiew pw. św. Dymitra, w której znajdowała się Ewangelia, darowana w 1659 przez miejscowego gospodarza Kaczmara^[2].

Obecna cerkiew wzniesiona w 1904 z inicjatywy parocha Antoniego Jocewa przy wsparciu kolatora i ze składek wiernych, a poświęcił ją dziekan lubaczowski Michał Kokurewicz 7 listopada 1905. Stoi dokładnie tam gdzie jej dwie poprzedniczki. Pierwsza cerkiew w Szczutkowie istniała już w XVI wieku kiedy powstała parafia ruska, następną wybudowano w 1671 i została rozebrana. W czerwcu 1915 cerkiew została uszkodzona w trakcie działań wojennych. Wyremontowana w 1947 i w latach 1990–1991; wówczas założono nowe ramy okienne, wymieniono szalunek, rynny oraz zbudowano ganek.

Elewacja frontowa
Widok od prezbiterium
Widok ogólny

Architektura i wyposażenie

Cerkiew w Szczutkowie posiada duże rozmiary i monumentalną sylwetkę wyraźnie nawiązującą do budowli murowanych. Wykonana z drewna konstrukcji zrębowej, na otynkowanej podmurówce, na planie krzyża łacińskiego, u układzie treflowym, orientowana, z zachowaniem trójdzielności. Zręby trzech głównych pomieszczeń na jednakowym poziomie: kwadratowa nawa przedłużona o obszerne prostokątne ramiona; mniejsze prezbiterium zamknięte trójbocznie z dwoma bocznymi prostokątnymi zakrystiami i babiniec na przedłużeniu nawy z zabudowanym gankiem wspartym na czterech fazowanych słupach. Nad nawą smukła ośmioboczna kopuła, dachy kalenicowe nad prezbiterium i babińcem wszystkie zakończone wieżyczkami z pozornymi latarniami^[3].

Wnętrze nawy zamknięte kopułą zrębową na wysokim tamburze, w babińcu pozorne sklepienie kolebkowe i chór muzyczny wsparty na dwóch słupkach, Na sklepieniu w sanktuarium polichromia w formie gwiaździstego nieba. Z wyposażenia zachowały się ołtarz główny, dwa boczne i ambona z XVII i XIX wieku.

W cerkwi znajduje się obraz św. Wawrzyńca, obecnego patrona świątyni, z przełomu XVII i XVIII wieku, przywieziony tu w 1951 w czasie regulacji granicy pomiędzy Polską i ZSRR, z kościoła św. Marka (oo. pijarów) w Warężu (obecnie Ukraina).

Otoczenie świątyni

Obok świątyni usytuowana jest drewniana dzwonnica konstrukcji słupowej, zbudowana na planie kwadratu i zwieźczona blaszanym dachem namiotowym. Powstała przed 1825, remontowana w 1895, 1903 oraz w 2010. Niedaleko cmentarz z zachowanymi krzyżami bruśnieńskimi.

Pomnik bruśnieński na cmentarzu przycerkiewnym
Pomnik z podpisem autora Grzegorza Kuźniewicza

Przypisy

↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie. 2020-09-30. [dostęp 26.09.2016].
↑ Szczutków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871 .
↑ Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 270, 271. ISBN 978-83-61577-68-3. OCLC 922211420.

Bibliografia

Stanisław Kryciński, Zabytkowe cerkwie południowo-wschodniej Polski, Warszawa 2003, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, ISBN 83-85521-121-2
Janusz Mazur, Kościoły i cerkwie Roztocza i Ziemi Lubaczowskiej, Lubaczów 2009, Oficyna Wydawnicza MERCATOR, str. 59, ISBN 978-83-60483-07-7

Linki zewnętrzne

Kościoły drewniane, Szczutków

[zabytek-1] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie. 2020-09-30. [dostęp 26.09.2016].

[2] Szczutków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871 .

[Zieliński-3] Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 270, 271. ISBN 978-83-61577-68-3. OCLC 922211420.

[1]

[2]

[3]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne