Cerkiew św. Mikołaja w Wilnie (Łukiszki)

Cerkiew św. Mikołaja

Vilniaus Lukiškių kalėjimo Šv. Nikolajaus cerkvė

cerkiew więzienna
Cerkiew w kompleksie więzienia na Łukiszkach
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	wileńska i litewska
Wezwanie	św. Mikołaja Cudotwórcy
Historia Data zakończenia budowy 1905 Data poświęcenia 1905 Data zamknięcia 1918 Aktualne przeznaczenie Sala widowiskowo koncertowa
Dane świątyni Styl bizantyjsko-rosyjski Świątynia • materiał bud. • kamień Kopuła • liczba kopuł 5
Położenie na mapie Wilna Cerkiew św. Mikołaja
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew św. Mikołaja
54°41′31,7″N 25°16′00,5″E/54,692139 25,266806

Cerkiew św. Mikołaja – zdesakralizowana cerkiew prawosławna w kompleksie więzienia na Łukiszkach, dobudowana do niego w 1905.

Historia

Cerkiew została wzniesiona rok po ukończeniu prac nad kompleksem więzienia na Łukiszkach w Wilnie. Była jednym z kilku obiektów kultu religijnego, obok sal zaadaptowanych na synagogę i kaplicę katolicką. Była jednak od nich znacznie okazalsza i jako jedyna wyróżniała się w zewnętrznej architekturze więzienia, będąc centralnym punktem jego północnej elewacji. Sam car Mikołaj II polecił, by cerkiew została wzniesiona ze szczególną starannością. W kosztach dekoracji budynku partycypowali oficerowie stacjonujących w Wilnie rosyjskich jednostek oraz miejscowe arystokratki rosyjskie.

Po II wojnie światowej cerkiew została zamknięta i zmieniona na magazyn. Po zamknięciu więzienia w 2019 roku cały kompleks został przekazany artystom, a sama cerkiew pełni obecnie rolę sali widowiskowo koncertowej.

Architektura

Cerkiew reprezentuje styl bizantyjsko-rosyjski (neobizantynizm). Posiada pięć kopuł zgrupowanych wokół największej – centralnej, z rzędami półkolistych okien poniżej poziomu dachu. Na elewacji północnej cerkwi znajdowała się w tondzie postać Chrystusa, główną dekorację fasady stanowił łuk tworzony przez półkolumny. Wszystkie okna w świątyni są półkoliste, z ozdobnymi obramowaniami. Na pozostałych ścianach cerkwi znajdowały się postacie Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz św. Mikołaja. Cerkiew zbudowana jest z żółtego kamienia, jej kopuły były pierwotnie złocone, nad dekoracją rzeźbiarską, niezachowaną do naszych czasów, pracował I. Woznicki.

We wnętrzu cerkwi znajdował się dębowy ikonostas, który zaprojektował pułkownik inżynier K.P. Kelczewski. Freski w świątyni zostały namalowane przez Iwana Trutniewa, I. Rybakowa, Barmaszowa, Bolesława Bałzukiewicza i Kryłowa^[1]. Budynek był wsparty na kolumnach z żółtego i błękitnego kamienia.

Przypisy

Bibliografia

• История строительства тюрьмы Лукишкес
• Helena Pasierbska: Wileńskie Łukiszki, Gdańsk 2003