Cerkiew Archanioła Gabriela w Nazarecie

Cerkiew Archanioła Gabriela
cerkiew
Ilustracja
Cerkiew Archanioła Gabriela
Państwo Izrael
MiejscowośćNazaret
Wyznanieprawosławne
KościółPatriarchat Jerozolimski
Wezwanieśw. Gabriela Archanioła
Wspomnienie liturgiczne13/26 lipca
Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Archanioła Gabriela”
Ziemia32°42′25,1″N 35°18′05,1″E/32,706972 35,301417

Cerkiew Archanioła Gabrielacerkiew prawosławna położona w mieście Nazaret, na północy Izraela.

Historia

Obraz Zwiastowanie, Edward Burne-Jones, 1879, Lady Lever Art Gallery

Tradycja chrześcijańska

Nowy Testament jest dosyć skąpy w informacje natury topograficznej, dotyczące lokalizacji Zwiastowania Pańskiego. Jedynie Ewangelia Łukasza przytacza opis wydarzenia, precyzując, iż Archanioł Gabriel objawił się Maryi Pannie w Nazarecie w Galilei[a]. Apokryficzna Protoewangelia Jakuba opisuje, jakoby samo Zwiastowanie miało odbyć się w dwóch miejscach. Maryja miała najpierw ujrzeć posłańca przy źródle. Następnie po pozostawieniu dzbana, objawienie miało dopełnić się już w domu rodzinnym[1]. Przy czym apokryf ten nie precyzuje miejscowości zdarzenia – mogłaby to być nawet Judea. Już w okresie starożytnym, w oparciu o te dwa teksty rozdzielono oba miejsca. (1) Źródło nazaretańskie miało być miejscem ujrzenia Archanioła Gabriela. W miejscu źródła znajduje się dzisiaj prawosławna cerkiew Archanioła Gabriela. Źródło Marii znajduje się w podziemnej krypcie cerkwi, a na jej dziedzińcu jest studnia zasilana wodą ze źródła[2]. (2) Natomiast pozostałości domu rodzinnego Maryi Panny, właściwym Sanktuarium Zwiastowania – miejscem cudownego poczęcia Jezusa Chrystusa. Nad samym miejscem zwiastowania opisanym w Ewangelii Łukasza wznosi się dzisiaj katolicka Bazylika Zwiastowania Pańskiego[3].

Historia budowli

Pierwotny kościół powstał w tym miejscu prawdopodobnie w okresie bizantyjskim[4]. Tutejsze źródło było wówczas naturalnym wodopojem – znajdowało się pod ziemią i woda po przepłynięciu 17 metrów podziemnym kanałem w skale wypływała na powierzchnię. Obecnie woda przepływa 130 metrów pod ziemią, aby wydostać się na powierzchnię w publicznej studni Marii[5]. Biskup Arculfus, który w drugiej połowie VII wieku odwiedził Nazaret, twierdził, że obok źródła Marii znajdował się kościół[6]. Pomiędzy 1106 a 1108 rokiem Nazaret odwiedził rosyjski mnich Daniel, który w następujący sposób opisał tutejszy kościół: „Wtedy opuściłem miasto i udałem się nieco na północny wschód, gdzie zobaczyłem wspaniałą studnię, która była głęboka i bardzo zimna. Aby dotrzeć do wody trzeba było głęboko schodzić w dół po schodach. Powyżej znajduje się okrągły kościół dedykowany Archaniołowi Gabrielowi[5]. W 1185 grecki mnich Jan Fokas złożył następującą relację ze swoich odwiedzin w Nazarecie: „Jak najszybciej przeszliśmy pierwszą bramę tej dużej wsi i znaleźliśmy kościół Archanioła Gabriela. Po lewej stronie ołtarza w tym kościele znajduje się źródło, z którego wypływa woda przejrzystym strumieniem[5]. W 1283 Nazaret odwiedził dominikański mnich Burchard, który zauważył, że tutejsi mieszkańcy czczą źródło wewnątrz świątyni: „mówi się, że chłopiec Jezus ... często czerpał stąd wodę[5]. W XIV wieku zachodni podróżnik Jakub z Werony opisał kościół: „Jest to przyzwoita i piękna kaplica, ale teraz jest częściowo zniszczona”. Dodał, że w jego sąsiedztwie jest studnia, z której miał pić wodę Jezus Chrystus i Maria Panna[5]. Wszystko wskazuje na to, że pierwotny kościół został zburzony po 1236 przez Mameluków. Relacje z XVI wieku są ze sobą sprzeczne. Z jednej strony włoski ksiądz Bonifacy z Ragusy pisze w latach 1551–1564, że w kościele modlili się pielgrzymi z różnych krajów. Z drugiej strony, Luigi Vulcano della Padula pisze w 1563, że kościół był w ruinie. Pod koniec XVI wieku Jan Kootwyk pisze, że po kościele pozostały jedynie ruiny[5]. W XVII wieku teolog Francesco Quaresmi pisał, że po świątyni nie pozostał już żaden ślad na powierzchni gruntu. Jedyne pozostałości można było odnaleźć w podziemnej grocie. W 1626 opisał ją w następujący sposób: „Jej długość wynosi 24 dłonie (4,8 m), szerokość 14 (4,8 m), a jej wysokość lub głębokość 15 (3 m). W środku, po stronie wschodniej znajduje się ołtarz do odprawiania mszy. Istnieje na nim wiele obrazów, ale są one bardzo zniszczone przez wilgoć, wiek i złą wolę niewiernych. W najniższej części kaplicy znajduje się źródło, z którego wypływa woda. Są schody, a jednocześnie drzwi, które jak mówi tradycja, były kiedyś wykorzystywane przez siostry zakonne[5]. W latach 1628–1634 franciszkanie wybudowali niewielką łukową kaplicę nad źródłem. Około 1730 szejk Dhaher al-Omar przekazał kontrolę nad tym terenem miejscowej arabskiej społeczności chrześcijańskiej wyznania prawosławnego. Wcześniej teren ten kontrolowali franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej i katolickie Kościoły wschodnie[7]. W latach 1750–1769 wybudowano nową cerkiew, a później dodano w jej wnętrzu zdobione drewniane ikony[5][8].

Opis budowli

Cerkiew Archanioła Gabriela w Nazarecie
Brama wejściowa na dziedziniec Cerkwi Archanioła Gabriela
Brama wejściowa na dziedziniec Cerkwi Archanioła Gabriela
Inskrypcje na bramie wejściowej na dziedziniec cerkwi
Cerkiew Archanioła Gabriela z widoczną studnią na dziedzińcu
Studnia na dziedzińcu
Fragment zdobień w cerkwi
Wnętrze Cerkwi Archanioła Gabriela w Nazarecie
Fragment wnętrza z widocznym wejściem do cerkwi
Fragment zdobień w cerkwi
Fragment zdobień w cerkwi
Fragment zdobień w cerkwi
Fragment zdobień w cerkwi
Fragment zdobień w cerkwi
Zejście do podziemnej krypty
Schody prowadzące do podziemnej krypty
Podziemna krypta w Cerkwi Archanioła Gabriela
Wnętrze krypty
Źródła Marii w podziemiach Cerkwi Archanioła Gabriela
Tylna strona cerkwi

Całość terenu, na którym stoi cerkiew Archanioła Gabriela jest otoczona kamiennym murem. Główne wejście na brukowany wewnętrzny dziedziniec prowadzi przez kwadratową kamienną bramę, która wspiera się na czterech filarach. Szczyt bramy przypomina z wyglądu twierdzę. Pośrodku dziedzińca znajduje się prosta studnia. Cerkiew została wybudowana z jasnego kamienia. Cały budynek prawie nie posiada okien – jedynie po dwa okna znajdują się na południowej i północnej ścianie. W ten sposób całość budynku przypomina obronną twierdzę. Wejście do wnętrza cerkwi jest położone niżej od poziomu dziedzińca i sąsiedniej ulicy. Prowadzą do niego schody. Wejście jest chronione półokrągłym zadaszeniem, wspierającym się na dwóch kolumnach. Nad głównym wejściem wznosi się kwadratowa dzwonnica, obok której umieszczono dodatkowy wolno stojący dzwon[9].

Cerkiew jest podzielona na dwie części: (1) centralną część modlitewną z XVIII wieku, i (2) starszą północną część z podziemną kryptą. Świątynia posiada trzy nawy, chociaż w rzeczywistości jest to główna sala modlitewna i dwa boczne skrzydła. Wnętrze cerkwi jest ozdobione bogatymi freskami (odnowiono je w latach 1977–1978) i ikonami. Całość uzupełnia złocony ołtarz, krzesło z baldachimem i duże złocone żyrandole zwisające z sufitu. W północnej części cerkwi znajduje się podziemna krypta, do której prowadzą schody. Krypta jest podłużnym korytarzem przykrytym sklepieniem kolebkowym. Boczne ściany wykonano z marmuru i porcelanowych osmańskich płytek, natomiast podłoga jest zdobiona mozaiką. W tylnej części krypty znajduje się pozłacane ogrodzenie, za którym jest źródło Marii[10].

Turystyka

Tuż obok cerkwi znajduje się centrum pielgrzymów rosyjskich. Cerkwi nie można zwiedzać w godzinach, kiedy odbywają się nabożeństwa. Świątynia jest otwarta dla turystów od poniedziałku do soboty w godz. 7.00–17.00. W niedziele i święta jest zamknięta dla turystów[9].

Zobacz też

Uwagi

  1. Zobacz: Ewangelia Łukasza 1,26–38: „(26) W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, (27) do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja. (28) Anioł wszedł do Niej i rzekł: Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami. (29) Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. (30) Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. (31) Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. (32) Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida. (33) Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca. (34) Na to Maryja rzekła do anioła: Jakże się to stanie, skoro nie znam męża? (35) Anioł Jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym. (36) A oto również krewna Twoja, Elżbieta, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, która uchodzi za niepłodną. (37) Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego. (38) Na to rzekła Maryja: Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa! Wtedy odszedł od Niej anioł.”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.

Przypisy

  1. 11,1−3. W: Protoewangelia Jakuba. Kraków: WAM, 2003. [dostęp 2013-10-17]. (pol.)
  2. Bellarmino Bagatti: Ancient Christian villages of Galilee. Paul Rotondi (tłum.). Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2001, s. 25. (ang.)
  3. Eugenio Alliata, Enrique Bermejo, Giovanni Claudio Bottini, Lino Cignelli, Abraham Sobkowski: Sulle orme di Gesù. Guida ai santuari di Terra Santa. Milano: Edizioni Terra Santa, 2011, s. 5−9. ISBN 978-88-6240-120-3. (wł.)
  4. LaMar C. Berrett: Discovering the World of the Bible. Cedar Fort, 1996. ISBN 0-910523-52-5. [dostęp 2013-10-17]. (ang.)
  5. a b c d e f g h Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem. Cambridge: Cambridge University Press, 1998, s. 140-143. ISBN 0-521-39037-0. [dostęp 2013-10-17]. (ang.)
  6. James Rose MacPherson: Pilgrimage of Arculfus in the Holy Land (about the year A.D. 670) (ang.). W: Arculfus [on-line]. 1895. [dostęp 2013-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-01)].
  7. Chad Fife Emmett: Beyond the Basilica:Christians and Muslims in Nazareth. Chicago: University of Chicago Press, 1995, s. 90. ISBN 0-226-20711-0.
  8. Andrew Humphreys; Neil Tilbury: Izrael i terytoria palestyńskie. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, s. 330. ISBN 83-87696-88-9.
  9. a b Greek Orthodox Announciation Church (ang.). W: Nazareth Cultural & Tourism Association [on-line]. [dostęp 2013-10-18].
  10. Norman Wareham, Jill Gill: Every Pilgrim’s Guide to the Holy Land. SCM-Canterbury Press Ltd., 1998, s. 173. ISBN 1-85311-212-7.

Media użyte na tej stronie

Israel location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
English (en):
 
The 1949 armistice line, aka the "Green Line" or "pre-67 borders"
 
Borders of the Israeli-annexed East Jerusalem and Golan Heights
 
Non-Israeli borders
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Gavriele0245.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation
Nazaret Gabrielskirche BW 3.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Nazaret Gabrielskirche BW 1.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Gavriele0255.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation
Gavriele0254.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation
Nazaret Gabrielskirche BW 4.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Gavriele0264.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation
Nazaret Gabrielskirche BW 6.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Israel Nazareth14 tango7174.jpg
Autor: Tango7174, Licencja: CC BY-SA 4.0
Greek Orthodox Church of the Annunciation, Nazareth, Israel.
Nazaret Gabrielskirche BW 7.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Interior of Greek Orthodox church 18th century section.JPG
Autor: Tiamut, Licencja: CC BY-SA 3.0
A view of the interior of the Greek Orthodox Church of the Annunciation in Nazareth as it appears when looking toward the 18th century section of the church and its entrance, from the top of the stairs leading down to the older subterranean chamber containing the spring.
Gavriele 0270.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation
Nazaret Gabrielskirche BW 2.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Nazaret Gabrielskirche BW 11.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Nazaret Gabrielskirche BW 10.JPG
St. Gabriel's Greek Orthodox Church in Nazareth
Gavriele0252.jpg
Autor: Ori~, Licencja: Attribution
Greek Orthodox Church of the Annunciation