Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kowalówce

Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Distinctive emblem for cultural property.svg A-242 z dnia 19.08.1987 r.[1]
kościół filialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Kowalówka

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia św. Wojciecha w Cieszanowie

Wezwanie

Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy

Położenie na mapie gminy Cieszanów
Mapa konturowa gminy Cieszanów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kowalówa, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kowalówa, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego
Mapa konturowa powiatu lubaczowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kowalówa, cerkiew”
Ziemia50°16′38,4″N 23°09′21,2″E/50,277333 23,155889

Cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Kowalówce – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1767 we wsi Kowalówka.

Po 1947 użytkowana jako rzymskokatolicki kościół filialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny Parafii św. Wojciecha w Cieszanowie.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1987 i włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia obiektu

Cerkiew zbudowano w 1767, chociaż niektóre źródła przyjmują datę 1764 czy 1768. W 1813 wykonano generalny remont świątyni obejmujący sanktuarium i babiniec. W latach 1867–1868 wnętrze cerkwi pokryto polichromią. W latach 1899–1902 przebudowano nawę i poszerzono ją o ramiona transeptu. W 1915 cerkiew została uszkodzona w wyniku ostrzału w trakcie działań wojennych. Po 1947 o wysiedleniu ludności ukraińskiej przejęta i użytkowana przez rzymskokatolicki. Sanktuarium pełniło funkcję zakrystii i salki katechetycznej. W latach 2007–2010 przeprowadzono konserwację ikonostasu[2].

  • Widok ogólny
    Widok ogólny
  • Elewacja frontowa
    Elewacja frontowa
  • Elewacja północna
    Elewacja północna

Architektura i wyposażenie

Cerkiew wykonana z drewna konstrukcji zrębowej, na podmurówce z kamienia łamanego, orientowana, trójdzielna, na planie krzyża, ze zbliżonymi do kwadratu: najobszerniejszą i najwyższą nawą, zamkniętym trójbocznie prezbiterium i babińcem z dobudowanym otwartym gankiem wspartym na sześciu słupach. Ściany oszalowane pionowo z listwowaniem. Nad nawą ośmioboczny, zrębowy tambur nakryty sferyczną kopułą, zwieńczony latarnią. Prezbiterium i babiniec, nakryte dachami ostrosłupowymi i zwieńczone wieżyczkami z hełmami i latarniami[2].

Wnętrze zamknięte kopułami, prezbiterium otynkowane. Do zachodniej ściany babińca dostawiony na drewnianych słupach z balustradą chór muzyczny. W nawie rozszerzonej o ramiona transeptu niekompletny pięciorzędowy ikonostas. Brak 12 ikon prazdników, carskich wrót i południowych diakońskich wrót. W prezbiterium ołtarz główny Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z połowy XIX wieku, a w ramionach transeptu dwa ołtarze: w południowym św. Piotra i Pawła z 1885, a w północnym św. Mikołaja z 1751. W kopule babińca polichromia patronowa[2].

  • Elewacja południowa
    Elewacja południowa
  • Widok od prezbiterium
    Widok od prezbiterium

Otoczenie świątyni

Obok świątyni usytuowana jest murowana parawanowa dzwonnica. Cerkiew ogrodzona jest drewnianym sztachetowym płotem.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2016-09-21].
  2. ↑ a b c Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 128, 129. ISBN 978-83-61577-68-3.

Bibliografia

  • Janusz Mazur, Kościoły i cerkwie Roztocza i Ziemi Lubaczowskiej, Lubaczów 2009, Oficyna Wydawnicza MERCATOR, str. 60-63, ISBN 978-83-60483-07-7

Linki zewnętrzne


Parafie dekanatu Cieszanów
Cerkwie w powiecie lubaczowskim

Stary Dzików cerkiew 1.JPG

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Stary Dzików cerkiew 1.JPG
Autor: Wojciech Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stary Dzików (Poland), Greek Catholic church
Cerkiew greckokatolicka w Starym Dzikowie z 1904 r.