Cerkiew Opieki Matki Bożej na Świętej Górze Jawor

Cerkiew Opieki Matki Bożej

sanktuarium
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Wysowa-Zdrój
Wyznanie	katolickie
Kościół	Greckokatolicki
Archieparchia	przemysko-warszawska
Wezwanie	Opieki Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	29 czerwca/12 lipca, 1/14 października
Historia Data rozpoczęcia budowy 1929 Data zakończenia budowy 1929 Data zamknięcia 1947 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia greckokatolicka Data reaktywacji 1969 Poprzednie wyznanie greckokatolickie (do 1947); prawosławne (1969–2017)
Dane świątyni Architekt Batiuk (nauczyciel) Świątynia • materiał bud. • drewno Wieża kościelna • liczba wież 2 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Uście Gorlickie Góra Jawor, cerkiew
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Góra Jawor, cerkiew
Położenie na mapie województwa małopolskiego Góra Jawor, cerkiew
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Góra Jawor, cerkiew
49°25′11,2″N 21°10′03,8″E/49,419778 21,167722

Cerkiew Opieki Matki Bożej na Świętej Górze Jawor – drewniana cerkiew, greckokatolickie sanktuarium, zbudowane w 1929 na północnym stoku wzniesienia Jawor, położone we Wysowej-Zdroju. W latach 1969–2017 użytkowana przez prawosławnych.

Świątynia jak i otoczone kultem źródełko jest celem wielu pielgrzymek zarówno z Polski, jak i ze Słowacji. Góra Jawor jest uważana przez wyznawców prawosławia za świętą, w związku z objawieniami maryjnymi, jakie miały tam miejsce w okresie międzywojennym.

Historia sanktuarium

Początki sanktuarium sięgają lat 20. XX w. i wiążą się z objawieniami maryjnymi, których po raz pierwszy doznała w dniu 21 września 1925 jedna z mieszkanek Wysowej. Wieści o powtarzających się objawieniach na polanie pod górą Jawor szybko stały się znane w całej okolicy i przyciągały coraz liczniejsze rzesze pielgrzymów. W związku z tym biskup greckokatolicki z Przemyśla (mimo niechętnego początkowo stanowiska) polecił zbudować w miejscu objawień cerkiew.

Świątynię wzniesiono w 1929. Obiekt zaprojektował nauczyciel Batiuk z Wysowej, natomiast głównym wykonawcą był cieśla Józef Ferenc z Huty Wysowskiej. 14 października tegoż roku (w święto Opieki Matki Bożej) cerkiew została konsekrowana.

W okresie okupacji hitlerowskiej sanktuarium nie było odwiedzane ze względu na bliskość granicy Generalnego Gubernatorstwa i Słowacji, co praktycznie uniemożliwiało dostęp do tego terenu.

Po wojnie, w wyniku wysiedlenia miejscowej ludności łemkowskiej w ramach Akcji „Wisła” (1947), opustoszałą świątynię przejęły Wojska Ochrony Pogranicza. W budynku cerkwi urządzono strażnicę, a wyposażenie wnętrza spalono (udało się uratować tylko jedną ikonę). Od 1956, tj. od rozpoczęcia powrotu Łemków na ojcowiznę, czyniono starania o odzyskanie świątyni, jednak nastąpiło to dopiero w 1969. Cerkiew została odremontowana i na nowo wyposażona, przy wydatnej pomocy Łemków z USA. Świątynia weszła w skład parafii św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju (Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego).

Po wieloletnich sporach sądowych, cerkiew została ostatecznie przyznana grekokatolikom (2017)^[1]. Od tego czasu prawosławni celebrują nabożeństwa przy ołtarzu polowym, usytuowanym na pobliskiej działce, będącej własnością Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (planowana jest na jej terenie budowa świątyni prawosławnej)^[2].

• 

  Widok od strony prezbiterium

• 

  Tablica na cerkwi upamiętniająca 50-lecie Akcji „Wisła”

• 

  Krzyże pielgrzymie

Architektura cerkwi

Budowla wzniesiona na kamiennej podmurówce, drewniana, o konstrukcji zrębowej, salowa, zamknięta trójbocznie. Od frontu dwukondygnacyjny, przeszklony przedsionek. Z boku nawy zakrystia z oddzielnym wejściem. Dachy cerkwi blaszane (pierwotnie kryte gontem). Świątynia posiada dwie wieżyczki (zwieńczone daszkami namiotowymi z ośmioramiennymi krzyżami) – nad przedsionkiem i nawą. Wnętrze ozdobione polichromią wykonaną po 1969. Ikony w większości współczesne.

Święta

Główne uroczystości w sanktuarium odbywają się:

• w piątą niedzielę po Passze (Wielkanocy) – w trakcie nabożeństwa ma miejsce obrzęd święcenia wody z pobliskiego źródełka, którą następnie wierni zabierają do domów,
• w święto Apostołów Piotra i Pawła (12 lipca, czyli według starego stylu 29 czerwca) – tego dnia wyrusza z Wysowej procesja, której uczestnicy niosą krzyże, wkopywane następnie w sąsiedztwie cerkwi,
• w święto Opieki Matki Bożej (14 października, czyli według starego stylu 1 października).

Zobacz też

• Monaster Opieki Matki Bożej w Wysowej-Zdroju
• Parafia św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju
• Święte góry
• Wysowa-Zdrój

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Święta Góra Jawor, Historia objawień na Świętej Górze Jawor
• Sercu bliski Beskid Niski, Sanktuarium na Górze Jawor
• Kościoły drewniane Polska Małopolskie Góra Jawor