Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance

Cerkiew Opieki Matki Bożej

A-363 z 14 marca 1984[1]
cerkiew parafialna
Widok ogólny cerkwi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Bielanka
Wyznanie	katolickie
Kościół	• greckokatolicki • rzymskokatolicki
Parafia	• greckokatolicka: Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy w Bielance • rzymskokatolicka: Matki Bożej Szkaplerznej w Szymbarku
Wezwanie	Opieki Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	1/14 października
Historia Data zakończenia budowy 1753 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia katolicka
Dane świątyni Styl łemkowski Świątynia • materiał bud. • drewno Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 3
Położenie na mapie gminy wiejskiej Gorlice Bielanka, cerkiew greckokatolicka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bielanka, cerkiew greckokatolicka
Położenie na mapie województwa małopolskiego Bielanka, cerkiew greckokatolicka
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Bielanka, cerkiew greckokatolicka
49°35′22,5″N 21°07′06,9″E/49,589583 21,118583

Cerkiew Opieki Matki Bożej – zabytkowa greckokatolicka cerkiew parafialna znajdująca się w Bielance. Użytkowana również przez katolików obrządku łacińskiego.

Cerkiew włączono do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Pierwsza cerkiew w Bielance została zbudowana w 1650. Zachowana do dziś świątynia jest jednak o 103 lata młodsza (1753) i znajduje się w innym miejscu, niż wcześniejszy obiekt. W 1947, w czasie wysiedleń ludności łemkowskiej z Bielanki w ramach Akcji „Wisła”, cerkiew została podpalona, jednak zniszczeniu uległ tylko dach. Po 1947 obiekt przejął Kościół łaciński. Budynek został odremontowany i przykryty dachem kalenicowym. W drugiej połowie lat 50. dawni mieszkańcy Bielanki zaczęli wracać do wsi i cerkiew stała się świątynią parafii prawosławnej, jednak katolicy obrządku łacińskiego zachowali prawo jej współużytkowania. Po 1989 legalnie działać zaczął również Kościół greckokatolicki i również jego parafia otrzymała możliwość korzystania z obiektu.

• 

  Widok od strony południowej
• 

  Od strony wschodniej
• 

  Od północy

Na mocy ustawy^[2] cerkiew w Bielance, jako jedyna z cerkwi w południowej Polsce, o jakie spór toczyły Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny i Kościół Greckokatolicki w Polsce, przeszła na własność tego drugiego, za odszkodowaniem dla prawosławnych^[3]. Obecnie w cerkwi odprawiane są nabożeństwa rzymskokatolickie i greckokatolickie. Świątynia służyła również miejscowej parafii prawosławnej do czasu zbudowania przez prawosławnych własnej cerkwi (wrzesień 2014).

Architektura

Cerkiew w Bielance jest typową cerkwią łemkowską, drewnianą, trójdzielną. Ponad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą malowaną na niebiesko, z zielonymi obramowaniami okien. Po remoncie w latach 90. XX w. został przywrócony pierwotny kształt dachów – namiotowego nad nawą i kalenicowego nad prezbiterium. Wszystkie trzy części cerkwi zwieńczone są baniastymi hełmami.

We wnętrzu zachował się czterorzędowy ikonostas oraz polichromowany krzyż, który łączy typową dla Kościoła greckokatolickiego formę (trzy belki) z łacińskim przedstawieniem postaci Jezusa – przebite gwoździami stopy są nałożone na siebie, a nie, jak w sztuce bizantyjskiej, ułożone równolegle.

• 

  Wnętrze
• 

  Wnętrze
• 

  Na przycerkiewnym cmentarzu

Bibliografia

• PawełP. Kutaś PawełP., Zabytki architektury drewnianej powiatu gorlickiego, Zakrzów: Wydawnictwo PROMO, 2013, ISBN 978-83-60941-46-1, OCLC 922261638 .
• G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn: Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2

Przypisy