Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance

Cerkiew Opieki Matki Bożej
Distinctive emblem for cultural property.svg A-363 z 14 marca 1984[1]
cerkiew parafialna
Ilustracja
Widok ogólny cerkwi
Państwo Polska
Województwo małopolskie
MiejscowośćBielanka
Wyznaniekatolickie
Kościółgreckokatolicki
rzymskokatolicki
Parafia• greckokatolicka: Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy w Bielance
• rzymskokatolicka: Matki Bożej Szkaplerznej w Szymbarku
WezwanieOpieki Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne1/14 października
Położenie na mapie gminy wiejskiej Gorlice
Mapa konturowa gminy wiejskiej Gorlice, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bielanka, cerkiew greckokatolicka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bielanka, cerkiew greckokatolicka”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bielanka, cerkiew greckokatolicka”
Ziemia49°35′22,5″N 21°07′06,9″E/49,589583 21,118583

Cerkiew Opieki Matki Bożej – zabytkowa greckokatolicka cerkiew parafialna znajdująca się w Bielance. Użytkowana również przez katolików obrządku łacińskiego.

Cerkiew włączono do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Pierwsza cerkiew w Bielance została zbudowana w 1650. Zachowana do dziś świątynia jest jednak o 103 lata młodsza (1753) i znajduje się w innym miejscu, niż wcześniejszy obiekt. W 1947, w czasie wysiedleń ludności łemkowskiej z Bielanki w ramach Akcji „Wisła”, cerkiew została podpalona, jednak zniszczeniu uległ tylko dach. Po 1947 obiekt przejął Kościół łaciński. Budynek został odremontowany i przykryty dachem kalenicowym. W drugiej połowie lat 50. dawni mieszkańcy Bielanki zaczęli wracać do wsi i cerkiew stała się świątynią parafii prawosławnej, jednak katolicy obrządku łacińskiego zachowali prawo jej współużytkowania. Po 1989 legalnie działać zaczął również Kościół greckokatolicki i również jego parafia otrzymała możliwość korzystania z obiektu.

Na mocy ustawy[2] cerkiew w Bielance, jako jedyna z cerkwi w południowej Polsce, o jakie spór toczyły Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny i Kościół Greckokatolicki w Polsce, przeszła na własność tego drugiego, za odszkodowaniem dla prawosławnych[3]. Obecnie w cerkwi odprawiane są nabożeństwa rzymskokatolickie i greckokatolickie. Świątynia służyła również miejscowej parafii prawosławnej do czasu zbudowania przez prawosławnych własnej cerkwi (wrzesień 2014).

Architektura

Cerkiew w Bielance jest typową cerkwią łemkowską, drewnianą, trójdzielną. Ponad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą malowaną na niebiesko, z zielonymi obramowaniami okien. Po remoncie w latach 90. XX w. został przywrócony pierwotny kształt dachów – namiotowego nad nawą i kalenicowego nad prezbiterium. Wszystkie trzy części cerkwi zwieńczone są baniastymi hełmami.

We wnętrzu zachował się czterorzędowy ikonostas oraz polichromowany krzyż, który łączy typową dla Kościoła greckokatolickiego formę (trzy belki) z łacińskim przedstawieniem postaci Jezusa – przebite gwoździami stopy są nałożone na siebie, a nie, jak w sztuce bizantyjskiej, ułożone równolegle.

Bibliografia

  • Paweł Kutaś, Zabytki architektury drewnianej powiatu gorlickiego, Zakrzów: Wydawnictwo PROMO, 2013, ISBN 978-83-60941-46-1, OCLC 922261638.
  • G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn: Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kwiaton 1.jpg
(c) Ed88, CC-BY-SA-3.0
Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoni.
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej (HB4).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej, cmentarz (HB7).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej (HB2).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej (HB3).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
Bielanka, cerkiew Opieki Matki Bożej (HB6).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY 3.0
Bielanka, Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance