Cerkiew Opieki Matki Bożej w Dziekanowie

Cerkiew Opieki Matki Bożej
cerkiew parafialna
Państwo Polska
MiejscowośćDziekanów
Wyznanieprawosławne
KościółRosyjski Kościół Prawosławny
Eparchiachełmska
WezwanieOpieki Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne1/14 października
brak współrzędnych
Teren dawnej cerkwi i cmentarza przycerkiewnego w Dziekanowie, obecnie zajęty przez bibliotekę

Cerkiew Opieki Matki Bożej – początkowo unicka, następnie prawosławna cerkiew w Dziekanowie, wzniesiona w XVIII w. i rozebrana podczas akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej w 1938.

Historia

Cerkiew została zbudowana na potrzeby miejscowej parafii unickiej przed 1769, na miejscu starszego obiektu sakralnego. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, została przemianowana na prawosławną[1]. Pozostała czynna do 1915, gdy prawosławne duchowieństwo i wierni udali się na bieżeństwo. W niepodległej Polsce nie wznowiła działalności. O jej ponowne otwarcie bez powodzenia ubiegał się w 1929 metropolita warszawski i całej Polski Dionizy[2]. W Dziekanowie i w sąsiednich wsiach wyznawcy prawosławia byli w większości[3]. O budynek cerkwi ubiegał się również, bez powodzenia, rzymskokatolicki dziekan hrubieszowski. Podania obydwu społeczności wyznaniowych do lokalnych władz w 1925 i 1934 zostały odrzucone[4][5]. Prawosławni przed 1938 uzyskali jedynie możliwość korzystania z kapliczki cmentarnej[6]. Wyposażenie nieczynnej świątyni przeniesiono do cerkwi w Hrubieszowie[7].

Nieużytkowana cerkiew w Dziekanowie została rozebrana podczas akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej w 1938. Oficjalnie poinformowano, że budynek był w bardzo złym stanie technicznym, jednak według Krzysztofa Grzesiaka mógł być to fałszywy pretekst dla zniszczenia obiektu sakralnego[8]. Przeciwko zniszczeniu budowli protestował bezskutecznie prezes Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego Stanisław Czekanowski. Najpierw zachęcał on miejscową ludność prawosławną do czynnego oporu przeciwko burzeniu świątyni, a następnie potępił inicjatywę katolickiego duchownego, który na miejscu cerkwi ustawił katolicki krzyż[9]. Obecnie na miejscu świątyni znajduje się budynek biblioteki[1].

W sąsiedztwie świątyni znajdował się cmentarz, z którego zachował się tylko jeden nagrobek[1]. Śladem po istnieniu cerkwi we wsi jest również prawosławny obelisk wotywny przy szkole we wsi.

Przypisy

  1. ↑ a b c D. Kawałko, Cmentarze..., s. 71.
  2. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 61-62.
  3. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 77.
  4. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s.148.
  5. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 154.
  6. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 217.
  7. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 262.
  8. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 219.
  9. ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 231.

Bibliografia

  • D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994.
  • Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010. ISBN 978-83-7548-003-0.
Cerkwie zniszczone w czasie akcji rewindykacyjnej 1938
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v dom modlitwy uruchomiony przez ludność prawosławną w miejscowościach, gdzie władze państwowe nie zgodziły się na otwarcie cerkwi; w większości mieściły się w prywatnych domach, niektóre to kaplice cmentarne użytkowane de facto jako parafialne bez oficjalnej rejestracji placówki; lista zniszczonych cerkwi nie musi być kompletna

Media użyte na tej stronie

Biblioteka w Dziekanowie.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek małżeństwa Grotthusów na dawnym placu przycerkiewnym w Dziekanowie oraz budynek biblioteki położony na miejscu cerkwi