Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach

Drewniane cerkwie regionu karpackiego w Polsce i na Ukrainie^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Polska
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	1424
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2013; na 37. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO;

Cerkiew Opieki Matki Bożej
	A-1214 z dnia 6 czerwca 1984
	cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Owczary
Wyznanie	katolickie
Kościół	• greckokatolicki; • rzymskokatolicki
Parafia	• Parafia Opieki Matki Bożej (greckokatolicka); • Kościół filialny rzymskokatolickiej parafii w Sękowej
Wezwanie	Opieki Matki Bożej
Historia
Data zakończenia budowy	1653
Data poświęcenia	1653
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
	Położenie na mapie gminy Sękowa Owczary, cerkiew
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Owczary, cerkiew
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Owczary, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu gorlickiego Owczary, cerkiew
	49°35′18,8″N 21°11′29,4″E/49,588556 21,191500

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach – parafialna cerkiew greckokatolicka, zbudowana w 1653, znajdująca się w Owczarach.

Obecnie pełni funkcję greckokatolickiej cerkwi parafialnej oraz kościoła filialnego parafii rzymskokatolickiej w Sękowej

To jedna z najstarszych cerkwi łemkowskich. W 2013 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie.

Cerkiew znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Historia

Świątynia w Owczarach została wzniesiona w 1653. Była to druga taka budowla na tym miejscu – pierwsza uległa zniszczeniu pod wpływem grząskiego gruntu. W 1701 dokonano całkowitej przebudowy prezbiterium cerkwi, w 1783 dobudowano wieżę (prace wykonali majstrowie Dimitr Dekowekin i Teodor Rusinka), zaś w 1870 poszerzono przedsionek, by osiągnął równą szerokość z nawą. W 1938 wykonano we wnętrzu polichromię. Po Akcji „Wisła” cerkiew przejęła parafia rzymskokatolicka, adaptując ją na kościół, lecz zachowując wezwanie, jakie nosiła. Po powrocie części wysiedlonych do wsi po 1956 w budynku okazjonalnie były odprawiane również nabożeństwa greckokatolickie. W latach 1983-1985 dokonano gruntownego remontu całości, w tym przywrócono pokrycie dachu gontem. Renowację tę Ministerstwo Kultury i Sztuki nagrodziło specjalnym wyróżnieniem. W 1995 cerkiew otrzymała nagrodę Prix Europa Nostra dla najlepiej utrzymanego obiektu zabytkowego. Począwszy od 1998 świątynia jest wspólną siedzibą parafii rzymsko- i greckokatolickiej. W czerwcu 2013, po kilkuletnim staraniu Cerkiew została wpisana na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO wraz z 15 pozostałymi podobnymi obiektami w Polsce i na Ukrainie.

Widok od frontu
Widok od strony prezbiterium
Elewacja zachodnia

Architektura i wyposażenie

Cerkiew reprezentuje typ łemkowski, jest trójdzielna, z wieżą o konstrukcji słupowo-ramowej ponad przedsionkiem. Prezbiterium i nawa, po przebudowach, są równej szerokości. Kryte gontem dachy nad trzema częściami świątyni wieńczą hełmy z pseudolatarniami i krzyżami. Pierwotnie prostokątne okna znajdowały się jedynie w południowej ścianie cerkwi, gdyż część północną utożsamiano z siłami diabelskimi. Ze względu na konieczność ochrony przed wilgocią cerkiew wzniesiono na fundamencie z wykarczowanych pni drzewnych.

We wnętrzu znajduje się osiemnastowieczny ikonostas malowany na niebiesko, czerwono i złoto, dekorowany ażurowymi kolumnami z motywem liści winorośli. Ikony w ikonostasie wykonał artysta Jan Medycki, tworzący wizerunki świętych zarówno dla cerkwi, jak i dla kościołów, stąd znajdujące się w cerkwi w Owczarach ikony pozostają pod wyraźnym wpływem barokowej sztuki zachodniej, poza wizerunkami Matki Bożej i Chrystusa. Kilka wizerunków napisał natomiast anonimowy malarz wiejski. Poza ikonostasem cerkiew posiada również boczne ołtarze św. Mikołaja, Matki Bożej oraz Chrystusa. Ikona w tym ostatnim pochodzi z 1664 i pierwotnie znajdowała się w starszym ikonostasie w tej samej świątyni.

Wejście
Wnętrze
Szczegół nad wejściem

Wokół cerkwi

Teren cerkwi otoczony jest murem z kamienia łamanego z wejściami: od strony południowej w formie murowanej bramki i od zachodu przez zbudowaną z cegły masywną dzwonnicę bramną. Jest to budowla z około połowy XIX w., dwukondygnacyjna o tynkowanych i bielonych ścianach, nakryta blaszanym dachem namiotowym z baniastym hełmem zwieńczonym krzyżem.

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 .

Bibliografia

G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn, Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2
Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss.138,139 ISBN 83-89188-08-2
Praca zbiorowa, Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Kraków 2010, ss. 199-203, ISBN 978-83-60538-61-6

Linki zewnętrzne

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach - panorama. panoramy.zbooy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (dostęp: 07.08.2014)
Kościoły drewniane, Owczary

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 .

[4] Wspólnie z Niemcami

[5] Wspólnie z Ukrainą

[6] Wspólnie z Białorusią

[7] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[1]

[a]

[b]

[A]

[B]

[C]

[D]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne