Cerkiew Poczęcia św. Anny w Moskwie

Cerkiew Poczęcia św. Anny

Церковь Зачатия Анны

7710445000
cerkiew
Widok ogólny od strony zachodniej
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Miejscowość	Moskwa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	moskiewska miejska
Wezwanie	Poczęcia św. Anny
Wspomnienie liturgiczne	9/22 grudnia
Historia Data rozpoczęcia budowy XVI w. Data zakończenia budowy XVI w. Data poświęcenia XVI w. Data zamknięcia lata 20. XX w. Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1994
Dane świątyni Styl ruski Świątynia • materiał bud. • kamień Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 3 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 3 św. Menasa, św. Katarzyny
Położenie na mapie Moskwy Cerkiew Poczęcia św. Anny
Położenie na mapie Rosji Cerkiew Poczęcia św. Anny
55,75012°N 37,63095°E/55,750117 37,630950

Cerkiew Poczęcia św. Anny – prawosławna cerkiew w Moskwie, w dekanacie Iwerskiej Ikony Matki Bożej eparchii moskiewskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Położona w Kitaj-gorodzie, nad rzeką Moskwą.

Historia

Pierwsza wzmianka o znajdującej się na tym miejscu cerkwi Poczęcia św. Anny pochodzi z 1493 r. i dotyczy zniszczeń w pożarze Moskwy, wskazując wśród spalonych budowli także cerkiew (najprawdopodobniej więc drewnianą). Dokładna data wzniesienia murowanej budowli nie jest znana, jednak użyte przy budowie materiały (biały kamień) i formy architektury budynku pozwalają domniemywać, że powstał on na początku XVI w.^[1] Miejsce, w którym znajduje się cerkiew, nazywano początkowo uroczyskiem „Ostry Koniec”. Następnie, po wzniesieniu murów obronnych Kitaj-gorodu, świątynię zaczęto potocznie określać jako „cerkiew Poczęcia św. Anny w rogu” z uwagi na jej usytuowanie względem murów^[2].

W latopisach opisujących zniszczenia wywołane przez kolejny pożar w 1547 r. jest już mowa o cerkwi Poczęcia św. Anny i o tym, że podczas pożaru zawaliły się jej sklepienia. Podczas odbudowy zmieniono konstrukcję budynku, rezygnując z czterech filarów, na których pierwotnie opierała się kopuła. Zastąpiono je łukami przenoszącymi podtrzymywanie ciężaru kopuły na ściany cerkwi. Zmiany miały na celu zwiększenie przestrzeni przeznaczonej dla wiernych, by w nabożeństwach jednorazowo mogło brać udział więcej osób^[1]. W XVI w. cerkiew, oprócz głównego ołtarza Poczęcia św. Anny, posiadała też boczny, św. Menasa, ustawiony na pamiątkę zakończenia panowania tatarsko-mongolskiego nad Rusią. Został on zniszczony podczas Wielkiej Smuty i odbudowany w 1617 r. przez Dmitrija Pożarskiego^[3].

W latach 1658–1668 wzniesiono w świątyni jeszcze jeden ołtarz boczny, poświęcony św. Katarzynie (na cześć narodzin córki cara Aleksego o tym właśnie imieniu^[2]), co zmieniło kompozycję całego budynku, czyniąc ją symetryczną. Całą budowlę otoczono również galerią, zakrywając absydy pomieszczeń ołtarzowych (półkolistą w głównym i prostokątne w bocznych). W XIX w. do budynku wstawiono nowy ikonostas, w którym umieszczono, obok nowych wizerunków, także starsze XVI- i XVII-wieczne ikony przechowywane w cerkwi^[3].

Cerkiew została zamknięta kilka lat po rewolucji październikowej, w latach 20. XX w.^[3] Znajdowały się w niej biura i instytucje związane z obsługą turystów^[2]. W latach 50 i 60. przeprowadzono jej remont^[3].

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał budynek w 1994 r.^[3] Cerkiew należy do patriarszego metochionu (zespołu świątyń o szczególnym znaczeniu, ale bez prawa stauropigii) na Zariadju, razem z położonymi w bliskim sąsiedztwie świątyniami – cerkwiami ikony Matki Bożej „Znak”, św. Maksyma Błogosławionego, św. Barbary, Narodzenia św. Jana Chrzciciela i św. Jerzego^[4].

Przypisy

Bibliografia

• M. Wostryszew, S. Szokariew, Moskwa: wsie prawosławnyje chramy i czasowni, Eksmo, Moskwa 2009, ISBN 978-5-699-34703-2.