Cerkiew Trójcy Świętej w Moskwie (Twierskoj)

Cerkiew Trójcy Świętej

Церковь Святой Живоначальной Троицы

7710098000[1] z dnia 30 sierpnia 1960
cerkiew parafialna
Widok ogólny
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Miejscowość	Moskwa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	moskiewska miejska
Wezwanie	Trójcy Świętej
Wspomnienie liturgiczne	Święto Trójcy Świętej (40. dzień po Passze)
Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne ikony	Gruzińska Ikona Matki Bożej (do 1917)
Historia Data rozpoczęcia budowy 1628 Data zakończenia budowy 1628 Data zamknięcia 1920 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1991 Fundator Gieorgij Nikitnikow
Dane świątyni Styl moskiewski (uzoroczie) Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 7 Liczba ikonostasów 3 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 3 św. Nikity, św. Mikołaja Liczba naw 1
Położenie na mapie Moskwy Cerkiew Trójcy Świętej
Położenie na mapie Rosji Cerkiew Trójcy Świętej
55°45′14,5″N 37°37′53,4″E/55,754028 37,631500
Strona internetowa

Cerkiew Trójcy Świętej, popularnie cerkiew Trójcy Świętej w Nikitnikach – prawosławna cerkiew w Moskwie, w dekanacie Iwerskiej Ikony Matki Bożej eparchii moskiewskiej miejskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[2].

Położona w zaułku Gruzińskim, w historycznej dzielnicy Kitaj-gorod.

Historia

Pierwsza drewniana cerkiew na tym miejscu została najprawdopodobniej zbudowana między rokiem 1571, gdy podczas najazdu Dewlet Gireja na Moskwę zniszczone zostały drewniane zabudowania Kitaj-Grodu, a 1579, kiedy powstała ikona św. Nikity Męczennika przechowywana nadal w świątyni. Św. Nikita był patronem tejże świątyni. Pierwsza pisemna wzmianka o cerkwi pochodzi jednak dopiero z 1625 r.^[3] W 1628 r. jarosławski kupiec Gieorgij Nikitnikow ufundował nową kamienną cerkiew na miejscu drewnianej. Jej główny ołtarz wyświęcono ku czci Trójcy Świętej; św. Nikita pozostał patronem ołtarza bocznego^[3]. W 1653 r. Nikitnikow, wspólnie z synem Andriejem i wnukiem Borisem, sfinansował rozbudowę i wykonanie dekoracji malarskiej we wnętrzu świątyni. Po rozbudowie do cerkwi dostawiono jeszcze ołtarze św. Mikołaja oraz św. Jana Teologa^[3]. Ikony do ikonostasu świątyni wykonał carski ikonograf Simon Uszakow^[3]. W 1654 r., podczas epidemii w Moskwie, sławę cudotwórczej zyskała przechowywana w cerkwi Gruzińska Ikona Matki Bożej^[3].

Cerkiew nie ucierpiała podczas pożaru w Moskwie w 1737 r., który spustoszył znaczną część Kitaj-Grodu. Również podczas inwazji Napoleona na Rosję i kolejnego pożaru stolicy Rosji świątynia nie została uszkodzona, chociaż jej wyposażenie częściowo zrabowano. W 1845 r. przeprowadzono remont budynku^[3]. W 1904 r. na dolnej kondygnacji cerkwi urządzono ołtarz Gruzińskiej Ikony Matki Bożej^[3].

Cerkiew została uszkodzona podczas walk w Moskwie po rewolucji październikowej. W 1920 r. została zamknięta. W latach 1924–1930 przeprowadzono jej remont, po którym, w 1934, świątynię przekazano Muzeum Historycznemu jako filię. W kolejnych latach odsłonięto pierwotne freski, zmienione w 1845 r.^[3]

Świątynia została przywrócona do użytku liturgicznego w 1991 r.^[3]

Architektura

Cerkiew reprezentuje styl określany w literaturze jako moskiewski i należy do jego najcelniejszych realizacji^[3].

Budowla nie posiada typowej elewacji frontowej. Składa się z bezfilarowej części centralnej, do której przylegają pomieszczenie ołtarzowe (od wschodu), przedsionek z dzwonnicą (od zachodu), ołtarz św. Mikołaja (od północy), ołtarz św. Nikity (od południowego wschodu). Wejście do tych części świątyni prowadzi przez wysoki ganek z dachem hełmowym, gdyż są one usytuowane nad wysoką piwnicą, naśladującą w formie podklet^[3].

We wnętrzu budynku przed głównym ołtarzem znajduje się sześciorzędowy złocony ikonostas^[3]. Przed ołtarzem św. Nikity znajduje się ikonostas pięciorzędowy^[3].

XVII-wieczna cerkiew pierwotnie wyróżniała się monumentalizmem wśród niskiej zabudowy Kitaj-Grodu. Wrażenie to zostało zatarte w okresie radzieckim, gdy w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu wzniesiono wysokie budynki administracyjne^[3].

Przypisy