Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku

Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
cerkiew parafialna
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Białystok (Starosielce)
ul. Węgierska 15

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

białostocko-gdańska

Wezwanie

Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy

Wspomnienie liturgiczne

15/28 sierpnia

Położenie na mapie Białegostoku
Mapa konturowa Białegostoku, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy”
53°07′19,9200″N 23°04′36,1200″E/53,122200 23,076700
Strona internetowa

Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy – prawosławna cerkiew parafialna w Białymstoku. Należy do dekanatu Białystok diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Lokalizacja

Cerkiew znajduje się na cmentarzu prawosławnym w dzielnicy Starosielce, przy ulicy Węgierskiej 15.

Historia

Do I wojny światowej w Starosielcach działała szkolna cerkiew Świętych Cyryla i Metodego. W 1919 została ona przejęta przez miejscową społeczność katolicką i zaadaptowana na kościół[1][2]. Powracający z bieżeństwa, na które udali się w 1915, prawosławni otrzymali zgodę jedynie na korzystanie z kaplicy cmentarnej[3].

Położenie kamienia węgielnego pod rozbudowywaną kaplicę na cmentarzu prawosławnym w Starosielcach miało miejsce 28 sierpnia 1928, zaś 4 grudnia 1928 budowla była już gotowa i została wyświęcona[3]. Cerkiew była świątynią filialną parafii Opieki Matki Bożej w Choroszczy razem z cerkwią w Fastach (do 1927; wówczas obiekt ten przejęli neounici) i cerkwią w Topilcu[4]. W 1930 neounicki duchowny służący w Fastach, ks. Gapanowicz, bezskutecznie usiłował przejąć cerkiew w Starosielcach, musiał jednak ustąpić wobec niechęci wiernych w kwestii zmiany wyznania[5]. W 1935 świątynia stała się filią soboru św. Mikołaja w Białymstoku[6].

Cerkiew poważnie ucierpiała w czasie działań wojennych II wojny światowej. W świątyni przechowywana jest ikona Chrystusa, w którą uderzył odłamek pocisku, oraz zniszczony (przedziurawiony) dzwon[3]. Aleksander Kundin-Kirykowicz, proboszcz parafii starosieleckiej, zwracał się do władz z prośbą o zgodę na przebudowę świątyni, ale spotkała się ona z odmową[3]. W 1961 dokonano jedynie jej prowizorycznego remontu[7]. Dopiero w 1972 ks. Michał Chomczyk uzyskał zgodę na rozbudowę cerkwi. W rzeczywistości podjęto prace nad wzniesieniem zupełnie nowej, murowanej cerkwi. 27 sierpnia 1972 kamień węgielny pod jej budowę poświęcił biskup białostocki i gdański Nikanor. Ten sam hierarcha wyświęcił gotową świątynię 25 maja 1979[3]. Przebudowę przeprowadzono według projektu Michała Bałasza, który zakładał pozostawienie z pierwotnego obiektu jedynie ściany wschodniej z mozaiczną ikoną Matki Bożej, wzorowaną na fresku Wiktora Wasniecowa z soboru św. Włodzimierza w Kijowie. Starsza świątynia pozostawała we wnętrzu nowego obiektu, całkowicie nim obudowana[8].

W 1981 wizytacji kanonicznej w świątyni dokonał biskup białostocki i gdański Sawa, który ocenił obiekt jako zadbany i pozostający w doskonałym stanie. Rok później Wiktor Gutkiewicz przeprowadził prace konserwatorskie wizerunku Matki Bożej na wschodniej ścianie cerkwi[9].

We wnętrzu cerkwi znajduje się trzyrzędowy ikonostas, zaprojektowany przez Jerzego Grygorczuka i wykonany przez Wincentego Krukowskiego. Polichromię we wnętrzu świątyni zaprojektował i wykonał Józef Łotowski, zaś posadzkę z kolorowej terakoty zaprojektował Michał Bałasz. Ten sam twórca oraz Halina Cieślińska-Brzeska zaprojektowali witraże dla cerkwi[10]. Na wyposażeniu świątyni pozostają trzy ikony przechowywane pierwotnie w dawnej cerkwi Świętych Cyryla i Metodego: wizerunki Chrystusa i Matki Bożej oraz ikona Ostatniej Wieczerzy[10].

Przypisy

  1. ↑ Parafia św. Andrzeja Boboli
  2. ↑ Początek Naszej Wspólnoty. [dostęp 2013-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)].
  3. ↑ a b c d e J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 3
  4. ↑ S. Borowik. Unici w Fastach. „Przegląd Prawosławny”. 4 (238), kwiecień 2005. ISSN 1230-1078.
  5. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, ss. 18–19
  6. ↑ Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 19
  7. ↑ Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 20
  8. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 21
  9. ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 24
  10. ↑ a b J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 25

Bibliografia

  • Elżbieta Danieluk, Andrzej Danieluk, Aleksander Sosna, Cerkwie Białegostoku i okolic, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2013, ISBN 978-83-934373-6-8, OCLC 860454903.
Cerkwie w Białymstoku i powiecie białostockim
Białystok
powiat białostocki

Cerkiew sw.Mikolaja.jpg

Media użyte na tej stronie

Białystok location map.svg
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Białegostoku, Polska
Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Starosielce cerkiew2.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej w Białymstoku-Starosielcach