Cerkiew prawosławna Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem

Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana
Distinctive emblem for cultural property.svg A-44 z dnia 03.03.2006.
cerkiew parafialna
Ilustracja
Państwo Polska
Województwo małopolskie
MiejscowośćBartne
Wyznanieprawosławne
KościółPolski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezjaprzemysko-gorlicka
WezwanieŚwiętych Kosmy i Damiana
Wspomnienie liturgiczne1/14 listopada
Położenie na mapie gminy Sękowa
Mapa konturowa gminy Sękowa, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Bartne, cerkiew prawosławna”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bartne, cerkiew prawosławna”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Bartne, cerkiew prawosławna”
Ziemia49°33′44,2″N 21°20′10,6″E/49,562278 21,336278

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Kosmy i Damiana – prawosławna cerkiew parafialna w Bartnem. Należy do dekanatu Gorlice diecezji przemysko-gorlickiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia, opis

Cerkiew wzniesiono w 1928 (konsekrowano 14 listopada, w uroczystość Świętych Kosmy i Damiana) w stylu wschodniołemkowskim. Po wysiedleniach ludności łemkowskiej w ramach akcji „Wisła” (1947) świątynia została zamknięta; w budynku urządzono owczarnię. Przywrócenie cerkwi do funkcji liturgicznych nastąpiło w 1958 r., w związku z powrotem części wysiedleńców i reaktywacją parafii prawosławnej w Bartnem. W latach 1968–1969 obiekt został gruntownie wyremontowany.

Jest to budowla drewniana, orientowana, trójdzielna z jedną szeroką nawą, o konstrukcji zrębowej, na wystającej ponad powierzchnię ziemi kamienno-ceglanej podmurówce. Ściany oszalowane poziomo deskami pomalowanymi w kolorze żółto-brązowym. Okna w nawie, babińcu i prezbiterium prostokątne. Dach dwuspadowy, kryty blachą z tyłu nad trójbocznym prezbiterium; trójpołaciowy z baniami nad nawą, prezbiterium i babińcem.

Pierwszy ikonostas został przywieziony w latach 30. z rozebranej cerkwi na Chełmszczyźnie, lecz w trakcie wysiedleń w 1947 został wywieziony, a pozostały jedynie po nim carskie wrota. Obecny ikonostas skomponowany jest ze współczesnych ikon. Wewnątrz cerkwi, na parapecie chóru muzycznego znajduje się 12 owalnych ikon (przedstawiających proroków), zachowanych z nieistniejącej świątyni z pobliskiej Świerzowej Ruskiej, rozebranej po 1947. W cerkwi znajduje się, druga już, kopia ikony Matki Bożej Poczajowskiej (pierwszą zabrali ze sobą mieszkańcy Bartnego wysiedlani w 1947). W babińcu umieszczono ikonę św. Michała Archanioła. Żyrandol cerkiewny („pająk”) pochodzi z miejscowej świątyni greckokatolickiej.

Teren przycerkiewny ogrodzono drucianą siatką. Wokół cerkwi rosły drzewa, które wycięto w 1995. W pobliżu świątyni stoi kamienny krzyż z napisem (nawiązującym do schizmy tylawskiej): „Na cześć i chwałę Pana Boga wykonali członkowie prawosławnej cerkwi w Bartnem nawróciwszy się z Unii – 17 marca 1928 roku”.

14 listopada 2016 w cerkwi – po raz pierwszy w jej historii – miały miejsce święcenia kapłańskie[1].

W 2017 na przycerkiewnym terenie oddano do użytku wolnostojącą dzwonnicę, na której zawieszono cztery dzwony. Obiekt poświęcił 14 listopada arcybiskup przemyski i gorlicki Paisjusz[2].

Uroczystość patronalna obchodzona jest 14 listopada (według starego stylu 1 listopada).

Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 3 marca 2006 pod nr A-44[3].

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Mikołaj Grycz: Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem (pol.). orthodox.pl, 16 listopada 2016. [dostęp 2016-11-17].
  2. ↑ ks. Jarosław Grycz: Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem (pol.). orthodox.pl, 16 listopada 2017. [dostęp 2017-11-17].
  3. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2021-09-30.

Bibliografia

  • Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nr 4 (377), rok 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 02039-4499, ss. 16–18.

Linki zewnętrzne

Cerkwie w powiecie gorlickim

Kwiaton 1.jpg

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kwiaton 1.jpg
(c) Ed88, CC-BY-SA-3.0
Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoni.
Bartne cerkiew prawoslawna sw Kosmy Damiana wewn leckik.JPG
Autor: Leckik, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Bartne, Cerkiew prawosławna ŚŚ. Kosmy i Damiana, wnętrze cerkwi