Cerusyt

Cerusyt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	biel ołowiana
Skład chemiczny	PbCO3 (węglan ołowiu)
Twardość w skali Mohsa	3–3,5
Przełam	nierówny, muszlowy
Łupliwość	wyraźna
Pokrój kryształu	słupkowy, tabliczkowy, igiełkowy
Układ krystalograficzny	rombowy
Gęstość minerału	6,55 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	biały, szary, żółty, brunatny, zielony, czarny, bezbarwny
Rysa	biała
Połysk	diamentowy, tłusty

Cerusyt (gr. keros – "wosk"; łac. cereus – "o barwie wosku" lub cerrusa – "biały ołów") – rzadki minerał z grupy węglanów.

Charakterystyka

Właściwości

Często tworzy zbliźniaczenia (kolankowe, gwiaździste, wachlarzowate), spotykany jest też w formie naskorupień. Dobrze wykształcone kryształy spotykane są w druzach. Jest izomorficzny z aragonitem, stroncjanitem. Jest bardzo kruchy, przezroczysty, czasami wykazuje efekt kociego oka. Czasami zawiera znaczne ilości srebra. W świetle ultrafioletowym wykazuje niebieską fluorescencję.

Występowanie

Powstaje w strefach utleniania kruszców ołowiu, głównie galeny, w obecności węglanów, pod wpływem wody zawierającej dwutlenek węgla. Powstaje też na hałdach starych kopalń kruszcowych.

Miejsca występowania:

• Na świecie: Namibia – Tsumeb; USA – Nowy Meksyk, Pensylwania, Kolorado, Arizona; Australia – Broken Hill, Włochy – Monte Poni na Sardynii; Czechy; Niemcy – Schwarzwald, Siegerland, okolice Bad Ems; Szkocja – Leadhills; Maroko – Touissit.

• W Polsce: w okolicach Bytomia, Olkusza, w rejonie świętokrzyskim, na Dolnym Śląsku. W Polsce cerusyt jest często występującym składnikiem triasowych dolomitów kruszconośnych regionu śląsko-krakowskiego.

Zastosowanie

• źródło otrzymywania ołowiu, niekiedy też srebra,
• w starożytności, oraz XVI i XVII wieku po sproszkowaniu był używany jako puder kosmetyczny; jako że cerusyt jest minerałem bardzo trującym, używanie takiego pudru doprowadzało do nagromadzenia się ołowiu w organizmie i śmierci.
• od starożytoności do początku XX wieku po sproszkowaniu używany był jako biały pigment w dekoratorstwie wnętrz, oraz wszystkich rodzajach malarstwa.
• ma znaczenie naukowe (określanie genezy złóż),
• poszukiwany przez kolekcjonerów.

Zobacz też

• anglezyt
• stroncjanit

Bibliografia

• Atlas mineralogii, G.G.Gormaz, J.J.Casanovas – „Wiedza i życie”, 1992.
• W. Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa”, 1998.
• J. Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II, 2003.
• W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma-Press” 2003 r.
• Olaf i Urlike Medenbach – Atlas minerałów

Linki zewnętrzne

• cerusyt na stronie Mindat.org (ang.)
• cerusyt na stronie Webmineral.com (ang.)