Cetula
| Artykuł | 50°06′18″N 22°47′42″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°6'N, 22°48'E |
| - błąd | 2326 m |
| Odległość | 698 m |
| wieś | |
 Kościół w Cetuli (dawna cerkiew) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 16 |
| Kod pocztowy | 37-523[3] |
| Tablice rejestracyjne | RJA |
| SIMC | 0612306[4] |
Położenie na mapie gminy Wiązownica _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wiązownica") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
 50°06′18″N 22°47′42″E/50,105000 22,795000 | |
Cetula – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Wiązownica[5][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0612341 | Buczyna | przysiółek |
| 0612312 | Na Górce | część wsi |
| 0612329 | Pod Pastwisko | część wsi |
| 0612335 | Popod Las | część wsi |
| 0612358 | Skuratki | przysiółek |
Historia
Wieś wzmiankowana w regestrach poborowych, które zapisali poborcy podatkowi ziemi przemyskiej z 1589 roku[6]. Wieś posiadała 5 łanów kmiecych, młyn o dwóch kamieniach, cerkiew, 6 ogrodników i 6 komorników biednych.
Wieś wzmiankowana w 1628, posiadła 4 łany[7]. W 1674 roku wieś była wzmiankowana jako Radawa et Cetula, w której było 52 domy[8]
W 1897 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Iwan Szabat. W 1902 roku, w 231 domach było 1257 mieszkańców[9]. W 1921 roku w Cetuli było 188 domów. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 494 osób z 116 domów.
Kościół
Parochia w Cetuli powstała na jakiś czas przed 1589 rokiem, czyli po założeniu wsi. Ostatnia cerkiew drewniana pw. św. Michała Archanioła została zbudowana przed 1801 roku, a odnowiona i pobłogosławiona w 1859 roku. Do parochii należała też cerkiew w Radawie pw. św. Michała Archanioła, zbudowana i pobłogosławiona w 1868 roku. Cerkiew w Cetuli spłonęła podczas I wojny światowej. W 1920 roku zbudowano tymczasową kaplicę. W latach 1935-1939 zbudowano cerkiew murowaną.
Parochami w Cetuli byli: Aleksy Borowiec (zm. 23 listopada 1800), Daniel Maksymowicz, Michał Rejnarowicz, Jan Drzymalik, Antoni Petryszak (zm. 6 stycznia 1878), Józef Kordasiewicz (zm. 26 czerwca 1903), Józef Karanowicz (od 1904), Michał Tarnoszyn (od 1914), Lew Tychowski (od 1923), Iwan Bury (administrator od 1934).
- Kościół rzymskokatolicki.
Po wysiedleniu grekokatolików, cerkiew była nieużywana. Dopiero w 1958 roku została przejęta przez parafię w Radawie, na kościół filialny pw. św. Antoniego Padewskiego.
Oświata
Początki szkolnictwa parafialnego w Cetuli są datowane na początek XIX wieku, gdy przy cerkwi pw. św. Michała Archanioła powstała szkoła parafialna Schola parochialis[10].
W 1871 roku w Cetuli powstała szkoła trywialna, a jej pierwszym nauczycielem został Józef Smolnicki. Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawanie historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli. W latach 1873-1874 szkoła była ludowa, a w latach 1874-1914 szkoła była 1-klasowa. W 1914 roku szkoła stała się 2-klasowa. Szkoły wiejskie początkowo były tylko męskie, a od 1895 roku zostały zmienione na "mieszane" (koedukacyjne). Od 1909 roku szkoła posiadała nauczycieli pomocniczych, którymi byli: Maria Kiczura (1909-1910), Kazimierz Chmaj (1910-1911), Emilia Buchtalerz (1912-1914?).
- Nauczyciele kierujący i kierownicy
- 1871–1873. Józef Smolnicki[11].
- 1873–1876. Posada nieobsadzona[12].
- 1876–1879. Stanisław Krasicki[13].
- 1879–1880. Antoni Szwed[14].
- 1880–1881. Helena Praczyńska[15].
- 1881–1884. Antoni Stupnicki[16].
- 1884–1885. Jan Kmicikiewicz[17].
- 1885–1886. Posada opróżniona[18].
- 1886–1891. Stanisław Krasicki[19].
- 1891–1896. Henryk Friedmann[20].
- 1896–1897. Kazimiera Radzikowska[21].
- 1897–1898. Bogumiła Veitówna[22].
- 1898–1899. Jan Mila[23].
- 1899–1900. Władysław Górecki[24].
- 1900–1902. Józefa Płożyńska[25].
- 1902–1904. Michał Czura[26].
- 1904–1914(?). Włodzimierz Dorosz[27].
- ? – ?. Michał Hałań.
- 1873–1876. Posada nieobsadzona[12].
Przypisy
- ↑ Wieś Cetula w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-12].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 138 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. Aleksander Jabłonowski. Źródła dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona Warszawa 1902. (str. 5) [dostęp 2018-02-23]
[Cytat: Cetula, lan. 5, pop ¼, taber. ⅜, mol. 2 rot., hort. c. agr. 6, inq. paup. 6.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628 Wydawnictwo WSP Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 181)
[Cytat: Cetula: de laneis 4 per gr 30; pop de 1 quarta agri gr 7/9; idem de sinagoga fl. 2; tabernatir de 1 cum madia quarta agri gr 11/9; idem de taberna annualis gr 12; molendinum korzecnik 2 rotarium per gr 12; hortulani in agris residentes 6 per gr 6; inquilini pauperes 6 per gr 2 .........9/13/0.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP Rzeszów 2000. ISBN 83-87288-55-1 (str. 143)
[Cytat: Radawa et Cetula: a personis subditorum utriusque sexus n[umer]o quinquaginta duo in summa [fl.] ............52/0.] - ↑ Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (str. 49) [dostęp 2018-02-23]
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini M.D.CCC.XXX (str. 29-30) [dostęp 2018-02-26]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1872 (str. 389) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874 (str.423) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1877 (str. 411) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880 (str. 397) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1881 (str. 405) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1882 (str. 405) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1885 (str. 384) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1886 (str. 384) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1887 (str. 385) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1892 (str. 436) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1897 (str. 437) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1898 (str. 522) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1899 (str. 522) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1900 (str. 522) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1901 (2) (str. 522) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1903 (str. 565) [dostęp 2018-02-27]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1905 (str. 562) [dostęp 2018-02-27]
Linki zewnętrzne
- Cetula (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 536.
- Obrzędy weselne ludu ruskiego we wsi Cetuli w powiecie jarosławskim (1886) w bibliotece Polona
- Siedziba gminy: Wiązownica
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Przysiółki |
|
| Integralne części wsi |
|
| Dawne wsie |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Autor: Wojciech Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cetula - rzymskokatolicki kościół filialny p.w. św. Antoniego Padewskiego, dawniej cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała Archanioła