Cewka (botanika)

Cewki z licznymi jamkami w drewnie Abies concolor
Fotografia mikroskopowa przedstawiająca cewki Picea abies. Przekrój poprzeczny na górze, przekrój podłużny na dole.

Cewka (tracheida)[1][2] – martwa komórka tkanki przewodzącej drewna. Cewki dominują w drewnie nagonasiennych i w najstarszych rodzinach okrytonasiennych (u magnoliowców)[3].

Budowa i funkcje

Wydłużone, wrzecionowate komórki o silnie zdrewniałych ścianach komórkowych, z charakterystycznymi ukośnymi ściankami poprzecznymi, wyspecjalizowane są w przewodzeniu wody i rozpuszczonych w niej związków mineralnych. Dojrzałe cewki nie zawierają protoplastów. Poszczególne cewki przylegają do siebie ściankami bocznymi oraz zachodzącymi na siebie zwężonymi końcami ścianek poprzecznych. Woda i związki mineralne przemieszczają się z cewki do cewki przez jamki w zdrewniałych ścianach komórkowych[4]. Typowe jamki lejkowate zamykane są przez niezdrewniałą błonę, która odchyla się na bok, gdy przepływa woda. Struktura taka nazywana jest zatyczką. Błona może mieć bardziej lub mniej liczne pory, sama zatyczka nie jest jednak podziurawiona[5]. Oprócz funkcji przewodzącej cewki zwiększają również wytrzymałość mechaniczną pędów i korzeni[4]. Cewki pełniące funkcję przewodzącą określane są jako cewki naczyniowe, a cewki spełniające funkcję mechaniczną jako cewki włókniste. Oba typy cewek mogą występować w tej samej roślinie[6]. U sosny cewki mają średnio 0,7 mm długości i około 0,01 mm szerokości. Na ściankach występują łukowate poprzeczne pasemka Sanio. Nazwa pochodzi od nazwiska odkrywcy tej struktury. Pasemka zbudowane są z celulozy i występują po dwa między jamkami lejkowatymi[5]. Cewki włókniste maja grubszą ścianę i mniejszą średnicę wewnętrzną oraz mniej jamek lejkowatych[6].

Przypisy

  1. ↑ cewka, [w:] Słownik terminów biologicznych PWN [online] [dostęp 2022-07-25].
  2. ↑ cewki, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-07-25].
  3. ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 28. ISBN 83-7079-778-4.
  4. ↑ a b Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 128. ISBN 83-01-13953-6.
  5. ↑ a b Malinowski Edmund: Anatomia roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 109-111.
  6. ↑ a b Hejnowicz Z.: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Warszawa: PWN, 1980, s. 78. ISBN 83-01-00420-7.

Media użyte na tej stronie

Tracheiden Picea abies.jpg
Autor: Dr. Michael Rosenthal, Technische Universität Dresden, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cross section (top) and radial section (bottom) of tracheids with numerous bordered pits (Picea abies)
Abies concolor tangential.jpg
Autor:

Oryginalnym przesyłającym był AndiHolz z niemieckiej Wikipedii

(Tekst oryginalny: „A.G. Heiss, Innsbruck”), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Abies concolor (Colorado-Tanne) aus Hortikultur (Schwaz, Tirol). Dünnschnitt tangential, nach Bleichen in NaOCl 5% und Färben in Fuchsin, Chrysoidin und Astrablau (Dreifachfärbung nach Etzold, 2002)