Chłopczyca (dziewczyna)

Dwie dziewczynki – na lewo: ubrana w stylu chłopczycy, na prawo: ubrana w stylu „słodkiej dziewczynki” (ang. girly girl^[a])

Chłopczyca (także: chłopaciara, chłopaczara, ang. tomboy) – dziewczyna, która zachowuje się jak chłopiec lub jest podobna do chłopca^[b][1][2][3]. Typ chłopczycy może występować nie tylko wśród dziewcząt, ale także wśród kobiet dorosłych^[4].

Chłopczyce w wieku dziecięcym i nastoletnim

Zabawa we wspinanie się po drzewach

Chłopczyce preferują zwykle ubiór typowy dla chłopców i bawią się w „chłopięce” gry i zabawy, które wymagają dużej ruchliwości i wysiłku fizycznego oraz uprawiają te dziedziny aktywności, które w wielu kulturach kojarzą się raczej z zajęciami typowymi dla chłopców^[3].

Specjaliści z zakresu wychowania uważają, że każde dziecko jest inne i nie należy go zmuszać do takiej ani innej aktywności, ani wtłaczać go w sztywne ramy określonych zachowań i ról społecznych. Nietypowe zachowanie dziecka nie powinno być powodem do niepokoju^[5].

Rodzice, którzy mieli do czynienia z chłopczycami twierdzą, że większość z nich wyrasta z chłopięcych zabaw. W życiu dorosłym są dobrymi kobietami, żonami i matkami i zwykle lepiej sobie w nim radzą, ponieważ są zdecydowane, stanowcze i konkretne, a w sytuacjach zagrożenia potrafią siebie obronić^[5][6].

Postrzeganie chłopczycy w kulturze zachodniej

Zabawa w rzucanie kamieniem

Chłopczyca (The Tomboy) – obraz Johna George’a Browna (1873)

W kulturze anglosaskiej słowem określającym chłopczycę jest wyraz tomboy, który po raz pierwszy pojawił się w druku jako Tom boy w latach 50. XVI w. Z upływem czasu zmieniał swoje znaczenie. Na podstawie tych zmian można obserwować zmianę postrzegania tomboya w kulturze anglosaskiej.

Pierwotnie (w latach 50. XVI w.) wyraz ten oznaczał niegrzecznego, niesfornego chłopca, a następnie (w latach 70. XVI w.) zmienił znaczenie na kobietę grubiańską lub nieskromną. W 1592 po raz pierwszy został użyty w znaczeniu dziewczyny, która zachowuje się jak niesforny chłopak^[2].

W XXI w. ma podobne znaczenie co jego polski odpowiednik, choć według hasła w Oxford English Dictionary termin ten kojarzy się także z dziewczyną, która lubi niegrzeczne, hałaśliwe zachowanie, które tradycyjnie przypisuje się chłopcom^[7].

Badaczka tematyki gender Judith Halberstam twierdzi, że podczas gdy płynność ról płciowych wśród młodych dziewcząt jest obecnie w coraz większym stopniu tolerowana, to jednak na dorastające dziewczyny, które okazują męskie zachowania, jest jeszcze często wywierany nacisk, aby tego zaniechały lub są one za to karane^[8]. W świecie zachodnim spada jednak stopień powszechności noszenia tradycyjnie kobiecej odzieży, takiej jak sukienki, bluzki i spódnice. Na ogół noszenie przez dziewczęta i kobiety typowo męskiej odzieży nie jest już uznawane za ich maskulinizację.

W ostatnich czasach wzrost popularności kobiecych imprez sportowych i innych aktywności, które były tradycyjnie zdominowane przez mężczyzn poszerzył zakres tolerancji społecznej i zmniejszył pejoratywny odbiór wyrażenia tomboy^[3].

W Polsce termin „chłopczyca” zastosowali:Leopold Staff w przekładzie książki Wiktora Margueritte „La Garçonne” (Chłopczyca) oraz Tadeusz Jakubowicz w przekładzie książki Guilmana „La garçonne en Madrid” (Chłopczyca w Madrycie)^[9].

Galeria

• Kilka przykładowych zdjęć dorosłych kobiet ubierających się po męsku:
• 

  Yoshiko Kawashima, „w połowie chłopczyca, w połowie heroina”^[10]

• 

  Yoshiko Kawashima w mundurze wojskowym Mandżukuo

• 

  Sinéad O’Connor w czasie występu w 2008

• 

  Maria Rodziewiczówna, polska pisarka, ok. 1911

• 

  Pisarka Gayle Rubin w czasie rozmowy w 2012

Zobacz też

• chłopczyca (styl) – styl w modzie damskiej
• maskulinizm

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Chłopczyca (Tomboy). alekinoplus.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]. – recenzja filmu w serwisie www.alekinoplus.pl
• Tomboys (ang.)
• Tomboys and sissies: Androgynous children? (ang.)
• Tomboys! Feisty Girls and Spirited Women – film Julie Akeret i Christiana McEwena (ang.)