Chłopczyca (styl)

Dziewczyna na statku (1929)
Alice Joyce (1926)

Chłopczyca – określenie młodych kobiet z Zachodu, przeciwstawiających się panującym w latach 20. XX wieku kanonom kobiecości. Prowadziły niezależny, ostentacyjny i prowokujący, jak na tamte czasy, styl życia, podkreślany również za pomocą ubioru, maskującego kobiece cechy fizyczne (biust, wcięcie w talii) i nadającego figurze wysmukłą, chłopięcą sylwetkę, a także fryzury (krótkie włosy).

Styl mody garçonne (fr. garçon – chłopiec) wprowadziła francuska projektantka, Coco Chanel[1]. Jej wizerunek „chłopczycy” przyjął się szybko w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, gdzie został nazwany flapper (ang. podlotek, podfruwajka). Słowo flapper było używane jeszcze przed pojawieniem się stylu „chłopczyca”[2].

Kontrkultura „chłopczyc” powstała w okresie liberalizmu, społecznych i politycznych zawirowań, i zwiększonej transatlantyckiej wymiany kulturalnej, które nastąpiły po zakończeniu I wojny światowej, w tym również eksportu amerykańskiej kultury jazzu do Europy. Była oderwaniem się od moralności i konwencji epoki wiktoriańskiej[1].

Wydana w 1922 roku bestsellerowa powieść Chłopczyca (La Garçonne) francuskiego pisarza Victora Margueritte wywołała skandal obyczajowy.

Flappers w Stanach Zjednoczonych

Do jednych z pierwszych znanych „flapperek” zalicza się amerykańską pisarkę Zeldę Sayre Fitzgerald. Jej mąż, pisarz Francis Scott Fitzgerald, pisarka Anita Loos, a także ilustratorzy tacy jak John Held Jr., Ethel Hays i Faith Burrows spopularyzowali wizerunek i styl życia „flapperek” w swojej twórczości. Ich „chłopczyce” były atrakcyjne, brawurowe i niezależne. Fitzgerald opisywał idealne „flapperki” jako „urocze, kosztowne i mające około dziewiętnastu lat”[3]. Held przedstawiał je na swoich rysunkach jako młode dziewczęta noszące rozpięte kalosze, które wydawały odgłosy „trzepotania” (ang. flap) podczas chodzenia[4][5].

Określenie flapper w połączeniu ze związanym z nim wizerunkiem „chłopczycy” pojawiło się po raz pierwszy w amerykańskiej kinematografii wraz z filmem The Flapper z 1920 roku[6]. Była to popularna wówczas produkcja w reżyserii Alana Croslanda, zrealizowana według scenariusza Frances Marion, z Olive Thomas w roli tytułowej[6]. Główna bohaterka sprzeciwia się konwencjom epoki wiktoriańskiej[6]. W 1917 Olive Thomas wystąpiła w podobnej roli, jednak nie użyto tam jeszcze terminu flapper. W swoich ostatnich filmach (zmarła we wrześniu 1920), aktorka ta była widziana już jako uosobienie tego stylu[7]. Pozostałe gwiazdy kina niemego, takie jak Clara Bow, Louise Brooks i Joan Crawford, wkrótce zbudowały swoje kariery w oparciu o ten sam wizerunek[6]. „Chłopczyca” stała się symbolem dla nowej generacji kobiet[6].

Do krytyków mody na „flapperki” zaliczała się amerykańska poetka i pisarka, Dorothy Parker. Napisała ona m.in. utwór The Flapper[8], w którym wyśmiewała ten trend. Sekretarz Pracy Stanów Zjednoczonych z kolei potępił „nonszalancję palącej papierosy, popijającej koktajle flapperki”[9]. Harwardzki psycholog stwierdził natomiast, że „flapperki” miały „najniższy poziom inteligencji” i stanowiły „beznadziejny problem dla nauczycieli”[9].

Chłopczyca idealna

The Flapper (Chłopczyca) na okładce magazynu Life, rysunek Franka Xaviera Leyendeckera (1922)

Wygląd

Idealna „chłopczyca” była przeciwieństwem tzw. Gibson Girl[1]. Stosowała mocny makijaż[1], do tej pory zarezerwowany dla aktorek i kobiet lekkich obyczajów. Pudrowała twarz (początkowo dosyć jasno, później popularne stały się bardziej opalone twarze, o zdrowym wyglądzie), malowała usta szminką w kolorze nasyconej, głębokiej czerwieni, oczy w ciemnej oprawie podkreślała czarną kredką, a na policzki nanosiła ruchem kołowym róż. Zamiast długich włosów upiętych w kok miała krótką fryzurę bob, później zastąpioną przez shingle bob i eton crop[1]. Do tego pasowały kapelusze bez ronda zwane cloche[1] i czapki newsboy (przypominające kaszkiety). Nie nosiła gorsetu ani innych zbędnych warstw odzienia krępujących swobodę ruchów[1]. Ubierała się w spódniczki lub sukienki z przedłużanym stanem, niepodkreślające biustu, talii ani bioder, często odkrywające ramiona, przyozdobione frędzlami. Ich długość stopniowo się zmniejszała od roku 1920, sięgając między 1925 a 1927 kolan[1]. Na nogach miała pończochy ze sztucznego jedwabiu (od 1923 roku), które czasem podwijała[1]. Jej buty miały płaskie[1] obcasy lub wysokie, osiągające 5-8 centymetrów wysokości[10]. Ubierała się także m.in. w bluzki z kołnierzami typu Piotruś Pan (małe, płaskie kołnierze o zaokrąglonych krawędziach)[1]. W celu uzyskania chłopięcej figury, dziewczyny ciasno owijały swoje piersi pasami materiału[1].

Zachowanie

Idealna „chłopczyca” otwarcie piła alkohol, nosząc przy sobie piersiówkę, mimo panującej w Stanach Zjednoczonych prohibicji w latach 1919–1933[1]. Paliła papierosy[1] przez długie lufki. Uwielbiała tańczyć[1] i chodziła wieczorami do klubów jazzowych. Popularne były wówczas dynamiczne tańce, takie jak Charleston, Black Bottom oraz Shimmy[1]. Idealna „flapperka” kierowała automobilem i miała swobodne podejście do seksu[1]. „Chłopczyce” zaczęły chodzić na randki i uprawiały petting[1]. Tzw. petting parties[11], czyli prywatki, na których pary całowały się i przytulały, czasem przechodząc do „prawdziwego” pettingu, stały się bardzo popularne w latach 20. „Flapperki” posługiwały się również własnym slangiem, np. pieniądze nazywały cukrem (ang. sugar), a ładną, lecz głupią dziewczynę określały mianem pomidora (ang. tomato)[11].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jennifer Rosenberg: Flappers in the Roaring Twenties (ang.). About.com. [dostęp 2011-03-03].
  2. ↑ „New Brunswick Times”, 24 lutego 1910. Cytat: And over in England, as I learned, they call a girl of about fifteen a “flapper.”. 
  3. ↑ Flappers. W: Jackie Hatton: St. James Encyclopedia of Popular Culture (2000). Cytat: lovely, expensive, and about nineteen.
  4. ↑ G. Stanley Hall. Flapper Americana Novissima. „Atlantic Monthly”. 129 (June 1922). s. 772. 
  5. ↑ The American Heritage: History of the 20's & 30's. Ralph K. Andrist (red.). New York: American Heritage Publishing Co., Inc., 1970, s. 130.
  6. ↑ a b c d e Memories of Olive (ang.). W: The E Pluribus Unum Project [on-line]. Assumption College. [dostęp 2011-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-14)].
  7. ↑ Bruce Long (red.). The Life and Death of Olive Thomas. „Taylorology: A Continuing Exploration of the Life and Death of William Desmond Taylor”. Issue 33, September 1995. Arizona State University (ang.). 
  8. ↑ Poems about the flapper (ang.). W: Clash of Cultures [on-line]. The Ohio State University, Department of History. [dostęp 2011-03-04].
  9. ↑ a b Introduction. Tango pirates and absinthe. W: Joshua Zeitz: Flapper: A Madcap Story of Sex, Style, Celebrity, and the Women Who Made America Modern. Broadway; Reprint edition, s. 6. ISBN 978-1400080540.
  10. ↑ Rachel Kemper: History of Costume. Nowy Jork: W W Norton & Co, grudzień 1977. ISBN 978-0-88225-137-0.
  11. ↑ a b Ella Hartung: The Flapper’s Dictionary (1922) (ang.). [dostęp 2011-03-03].

Media użyte na tej stronie

Woman with boot flask.jpg
Woman putting flask in her Russian boot, Washington, D.C.
Norma Shearer in short dress.jpg
Norma Shearer [in short dress].
The Flapper by Frank Xavier Leyendecker.jpg
Life Magazine cover "The Flapper" by Frank Xavier Leyendecker, 2 February, 1922
Joancrawford3.jpg
Joan Crawford
Flappermag001.jpg
Cover of magazine "The Flapper" for November 1922. Shows actress Billie Dove in football uniform.
FlapperIdaho.jpg
Photo of a girl in "flapper" garb. Taken in Moscow, Idaho in 1922. Donated by Dave Bumgardne.
FlapperOnShip1929 crop.jpg
Autor: Grandfather of Infrogmation., Licencja: GFDL
Young woman on cruise ship in 1929 dressed in style of the era.
Louise Brooks Stars of the Photoplay.jpg
A publicity photo of Louise Brooks published in Stars of the Photoplay: Art Portraits of Famous Film Favorites with Short Biographical Sketches (1930). The accompanying description reads:

"It was as a dancer with Ruth St. Denis and in the George White's 'Scandals' that Louise Brooks first came to the attention of the public. She was born in Wichita Kansas, in 1909, and entered pictures with Paramount in 1925. With the advent of the talkies, Louise went to Germany to make pictures, returning later to this country. She is 5 feet 2 inches tall, weighs 120 pounds and has black hair and brown eyes. She was married to Director Eddie Sutherland in 1926 and divorced from him in 1928."

Evelynbrent.jpg
Evelyn Brent