Ch-55
.jpg) Ch-55 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | powietrze-ziemia |
| Przeznaczenie | lotniczy pocisk manewrujący |
| Długość | 6,04 m[1] |
| Napęd | turboodrzutowy silnik marszowy |
| Zasięg | • Ch-55 - 3000 km |
| Naprowadzanie | inercyjne + satelitarne + mapowanie terenu + optoelektroniczne (Ch-555) |
| Typ głowicy | • jądrowa 200 kt (Ch-55) |
| Użytkownicy | |
| ZSRR / Rosja | |
Ch-55 (ros. Х-55, kod NATO AS-15 Kent) – radziecki, następnie rosyjski strategiczny pocisk manewrujący powietrze-ziemia z głowicą jądrową, odpowiednik amerykańskich AGM-86 ALCM. Jego modyfikacją jest konwencjonalny pocisk manewrujący Ch-555 z początku XXI wieku, używany bojowo przez rosyjskie lotnictwo przeciw celom w Syrii i Ukrainie.
Historia
Ch-55
Pocisk został skonstruowany przez biuro Raduga. Pierwsze testy Ch-55 odbyły się w 1978 roku, w uzbrojeniu od 1984. Przenoszony przez samoloty Tu-95MS oraz Tu-160. Samolot Tu-95MS przenosi sześć pocisków w komorze bombowej na wyrzutni bębnowej, a w wersji Tu-95MS16 dodatkowo 10 na czterech wysięgnikach pod skrzydłami, natomiast Tu-160 przenosi 12 pocisków w dwóch komorach bombowych na wyrzutniach bębnowych[2]. Pocisk Ch-55 stanowi część systemu uzbrojenia Osina, a jego ulepszoną wersją rozwojową jest Ch-55SM w składzie systemu Sprut[1].
Ch-55 jest wyposażony w bezwładnościowo-dopplerowski system nawigacyjny z korektą położenia w zadanych regionach. Pocisk napędzany jest silnikiem odrzutowym R95-300 konstrukcji AMNTK Sojuz (wczesne serie TRRD-50 konstrukcji OMKB w Omsku)[3]. Silnik wysuwany jest po starcie pod ogonową część pocisku. Ładunek bojowy stanowi ładunek jądrowy o równoważniku trotylowym 200 kT.
Ch-555
W latach 90. XX wieku w związku z zakończeniem zimnej wojny i zmianą charakteru działań lotnictwa opracowano wersję pocisku z głowicą konwencjonalną Ch-555. Powstawała ona w drodze konwersji pocisków starszej wersji Ch-55[3]. Zastąpienie głowicy nuklearnej o masie ok. 150 kg przez burzącą o masie ponad 300 kg spowodowało zmianę wyważenia i konieczność dodania destabilizatorów w przedniej części pocisku[3]. W związku z wymaganiem większej dokładności trafienia, zmieniono układ naprowadzania na analogiczny do pocisku Ch-101. Łączy on układ nawigacji bezwładnościowej, odbiornik nawigacji satelitarnej SN-99 (konstrukcji rosyjskiego KB NAVIS z Moskwy), system śledzenia profilu terenu z radiowysokościomierzem i optoelektroniczny system rozpoznawania terenu Otblesk-U[3]. System Otblesk porównuje obraz celu w końcowej fazie lotu ze zdjęciami[3]. Zasięg pocisku nie został ujawniony oficjalnie; z wypowiedzi dowódcy lotnictwa rosyjskiego w 2003 roku wynikał zasięg 2500–2800 km, co jest zgodne z szacunkami[1]. Napęd stanowi silnik TRRD-50M produkowany w Rybińsku w Rosji[4].
Próbne odpalenia pocisku Ch-555 rozpoczęto w 1999 roku, a produkcja rozpoczęła się w 2002 roku[1].
Użycie
Po rozpadzie ZSRR znaczna liczba rakiet pozostała na Ukrainie. Po 1998 roku Ukraina przekazała Rosji w ramach rozliczeń 575 pocisków, a 487 następnie zutylizowano[5]. 12 pocisków jednak Ukraina sprzedała w 2001 roku do Iranu, a 6 do Chin (bez głowic jądrowych)[5].
Pociski używane są wyłącznie przez lotnictwo strategiczne Rosji. Pociski konwencjonalne Ch-555 zadebiutowały bojowo przeciwko Państwu Islamskiemu – po raz pierwszy 17 listopada 2015 roku, na cele na terenie Syrii, po wysadzeniu przez terrorystów rosyjskiego samolotu Airbus A321[6].
Pociski Ch-555 były następnie używane bojowo podczas inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku[7]. Część z nich była zestrzeliwana przez ukraińską obronę przeciwlotniczą. 15 listopada, podczas największego do tej pory ataku wystrzelono 96 pocisków Ch-555 i Ch-101[8]. 17 listopada 2022 roku zestrzelono nad Ukrainą także pocisk Ch-55 z ekwiwalentem masowym zamiast głowicy atomowej – przypuszczalne wystrzelony w celu rozproszenia sił obrony przeciwlotniczej, przy tym pocisk taki mógłby też wywołać pewne zniszczenia uderzeniem i pożarem resztek paliwa[8].
Wersje
- Ch-55 (izdielije 122, RKW-500A, kod NATO AS-15a) - wersja lotnicza, w składzie systemu K-012 Osina.
- Ch-55-OK (izdielije 124) - wersja lotnicza.
- Ch-55SM (izdielije 125, RKW-500B, kod NATO AS-15b) - ulepszona wersja lotnicza, w składzie systemu K-016 Sprut.
- Ch-555 - wersja zmodernizowana z głowicą bojową konwencjonalną, z konforemnymi zbiornikami paliwa, zasięg ok. 2500 km
Dane taktyczno-techniczne Ch-55
- Masa: 1700 kg
- Długość: 6,04 m[9]
- Średnica kadłuba:
- Ch-55: 0,514 m
- Ch-55SM: 0,77 m
- Rozpiętość: 3,10 m
- Prędkość: 0,48-0,77 Ma
- Zasięg:
- Ch-55: 2500 km
- Ch-55SM: 3000 km[1]
Przypisy
- ↑ a b c d e Butowski 2012 ↓, s. 63.
- ↑ Butowski 2012 ↓, s. 60.
- ↑ a b c d e Butowski 2012 ↓, s. 61.
- ↑ Butowski 2012 ↓, s. 62.
- ↑ a b Sebastian Zagdański. Ukraińskie siły powietrzne. „Lotnictwo”. 5/2014, s. 44, maj 2014. Magnum-X. ISSN 1732-5323.
- ↑ Andrzej Hładij: Bombowce Tu-95 i Tu-160 po raz pierwszy w boju. Odwet za zamach na Airbusa. defence24.pl, 17 listopada 2015. [dostęp 2017-09-27].
- ↑ Jakub Palowski: Setki rosyjskich rakiet przeciwko Ukrainie. Z powietrza, morza… i Białorusi. Defence 24, 2022-03-08. [dostęp 2022-10-02].
- ↑ a b Bartosz T. Wieliński: Zamiast głowicy klocek ze stali. Rosja odpaliła na Ukrainę dziwną rakietę. wyborcza.pl, 21 listopada 2022.
- ↑ Butowski 2012 ↓, s. 65.
Bibliografia
- Piotr Butowski. Przegląd rosyjskich pocisków kierowanych klasy powietrze-ziemia i powietrze-woda. „Nowa Technika Wojskowa”. 1995. Nr. 3. s. s. 15-19. ISSN 1230-1655.
- Piotr Butowski. Modernizacja rosyjskich bombowców strategicznych. „Nowa Technika Wojskowa”. 6/2012, czerwiec 2012. Warszawa: Magnum-X.
Media użyte na tej stronie
Raduga Kh-55 (NATO code:AS-15 "Kent"). Ukrainian Air Force Museum in Vinnytsia
Autor: Avaness, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ракета Х-55 в музее Харьковского Авиационного Завода