Chaber łąkowy

Chaber łąkowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządastrowce
Rodzinaastrowate
PodrodzinaCarduoideae
Rodzajchaber
Gatunekchaber łąkowy
Nazwa systematyczna
Centaurea jacea L.[3]
Sp. pl. 2:914. 1753
Synonimy
  • Centaurea pratensis Thuill[4].

Chaber łąkowy[5][6] (Centaurea jacea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Znany też jako chaber przestrzelon[6]. Rodzimy obszar jego występowania to niemal cała Europa, Afryka Północna (Algieria, Maroko, Tunezja) i obszary Azji o klimacie umiarkowanym (Azja Zachodnia, Syberia, Kaukaz). Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w Ameryce Północnej, Australazji i w Ameryce Południowej (Argentyna, Chile)[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze kraju[7].

Pokrój
Kwiatostan

Morfologia

Pokrój
Roślina wysokości do 20-100 cm.
Łodyga
Pojedyncza lub rozgałęziona, prosto wzniesiona, kanciasta i szorstka[7].
Liście
Odziomkowe zebrane w rozetę, pojedyncze, jajowate do lancetowatych, często pierzasto powcinane, ogonkowe. Liście łodygowe siedzące, całobrzegie o zwężonej nasadzie.
Kwiaty
Zebrane w koszyczki osadzone pojedynczo na szczycie łodyg, o szerokości 2–6 cm. Koszyczek ma okrywę długości 1–2 cm, o jajowatym kształcie. Listki okrywy są okrągławe, całobrzegie, lub grzebieniaste, w kolorze od bladorudego do brunatnego. Kwiaty rurkowate, fioletowopurpurowe, sporadycznie białe. Kwiaty brzeżne większe, płonne z wyraźnie dwuwargową koroną, wewnętrzne obupłciowe. Pręciki pod wpływem dotyku owada wypychają pylniki ku górze, co ułatwia przenoszenie przez nie pyłku[7][8].
Owoce
Błyszcząca niełupka, odwrotnie jajowata, długości około 3 mm. Puchu kielichowego brak.

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do października[7]. Kwiaty są przedprątne, zapylane przez motyle i błonkówki. Roślina miododajna[9].
Siedlisko
W Polsce występuje na niżu i w górach po regiel górny. Rośnie na łąkach, pastwiskach, przydrożach, w zaroślach i na obrzeżach lasów. Występuje na glebach gliniastych, średnio próchnicznych[7].
Fitosocjologia
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretea[10][8].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n= 22, 44[11].
Interakcje międzygatunkowe
Jest rośliną żywicielską larw motyla przeplatki febe[12].

Zmienność

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2012-12-18].
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2012-12-12].
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. ↑ a b Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 475. ISBN 83-01-00129-1.
  7. ↑ a b c d e Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
  8. ↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  9. ↑ a b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  11. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  12. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010, s. 256.

Media użyte na tej stronie