Chaber Kotschyego

Chaber Kotschyego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	chaber
Gatunek	chaber Kotschyego
	Nazwa systematyczna
	Centaurea kotschyana Heuff. ex W. D. J. Koch; Flora 18(1): 245. 1835
Synonimy
	Centaurea kotschyana Heuff.;
	Centaurea kotschyana Heuff.;

Chaber Kotschyego^[4] (Centaurea kotschyana Heuff. ex W. D. J. Koch) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie we wschodnich Karpatach i na Bałkanach. Zachodnia granica jego zasięgu w Karpatach przebiega przez Bieszczady Zachodnie^[5]. W Polsce występuje wyłącznie w Bieszczadach Zachodnich. W ramach inwentaryzacji florystycznej przeprowadzonej w latach 1993-1994 potwierdzono tutaj jego występowanie na 27 stanowiskach, większość z nich znajdowała się na połoninach Halicza i Tarnicy^[5]. Najdalej na zachód wysunięte stanowisko było na Połoninie Wetlińskiej, najniżej położone w dolinie Terebowca (ok. 750 m n.p.m.)^[5].

Morfologia

Łodyga: O wysokości 25-60 cm, zazwyczaj nierozgałęziona^[6].
Liście: Liście pędów płonnych podługowato eliptyczne, niepodzielone. Liście łodygowe pierzastosieczne, o szczytowym odcinku zazwyczaj większym i mającym grubo ząbkowane brzegi^[6].
Kwiaty: Czarnopurpurowe, zebrane w szczytowy koszyczek. Okrywa ma średnicę 2,5-3 cm, a jej listki są gładkie, bez podłużnych żeberek i całkowicie zakryte przez czarniawe, okrągławotrójkątne przyczepki o długości 5-8 mm z frędzlami o długości 5-7 mm. Frędzle te mają srebrzyste wierzchołki. Przyczepki swoją nasadą zbiegają po bokach łusek. Kwiaty w środku koszyczka są obupłciowe, kwiaty brzeżne nijakie i niewiele tylko dłuższe od środkowych^[6].
Owoc: Niełupka o długości 4-5 mm z puchem kielichowym tej samej długości. W miejscu przyczepienia do kielicha niełupki są brodate – posiadają pęczki wydłuzonych włosków^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na połoninach. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n=20, 22^[5].

Zagrożenia i ochrona

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[7]: R (rzadki, potencjalnie zagrożony); 2016: NT (bliski zagrożenia)^[8]
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001): LR (low risk, gatunek niskiego ryzyka); 2014: NT (bliski zagrożenia)^[9]

Wszystkie dziko rosnące okazy tego gatunku w Polsce rosną na obszarze BdPN, w większości na obszarach ochrony ścisłej. Dodatkowo z zebranych nasion uprawia się populację tego gatunku w ogródku stacji naukowo-dydaktycznej BdPN w Suchych Rzekach^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-13].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-13].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[K-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[7] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne