Chaber nadreński

Chaber nadreński
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządastrowce
Rodzinaastrowate
PodrodzinaCarduoideae
Rodzajchaber
Gatunekchaber nadreński
Nazwa systematyczna
Centaurea stoebe Tausch
xii. I. Erg. 42 1829[3]
Zasięg występowania
Mapa zasięgu
Mapa występowania gatunku w Polsce[4]

Chaber nadreński (Centaurea stoebe) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w Europie Środkowej i południowo-wschodniej (północna i zachodnia granica zasięgu biegnie przez Łotwę, Polskę, Niemcy i Francję). Jako gatunek introdukowany rośnie w Ameryce Północnej i Australii[5]. W Polsce gatunek pospolity na znacznym obszarze, na północnym i południowym wschodzie kraju gatunek nierzadki[4].

Morfologia

Pokrój
Roślina zielna, słabo ulistniona, tworzy łany, osiąga wysokość do 80 cm. Rozgałęzia się w górnej połowie[6].
Liście
Ułożone skrętolegle, złożone z segmentów o nieregularnych krawędziach, o długości 5–15 cm, mniej lub bardziej pokryte włoskami.
Kwiaty
Zebrane w koszyczki kwiatowe o 19–25,5 mm szerokości. Płatki korony fioletowe[7].

  • Pąk kwiatowy

  • Kwiatostan

  • Owoce

Biologia i ekologia

Siedlisko: Rośnie na suchych murawach, często na zboczach, poza tym na przydrożach i siedliskach ruderalnych[6]. Na obszarach, na których jest inwazyjny, występuje głównie w siedliskach antropogenicznych (głównie w pobliżu dróg, sztucznych cieków wodnych, rurociągów), w miejscach gdzie gleby zostały naruszone przez działalność człowieka, pozbawionych pokrywy roślinnej[8][7].

Znaczenie gospodarcze

Chaber nadreński w naturalnym środowisku formuje gęste skupiska. Jego obecność w ekosystemach zmniejsza żywotność innych roślin, zmniejsza różnorodność gatunkową środowisk roślinnych. Jego zawartość obniża wartość żerowiska dla zwierząt. Wykazuje działanie allelopatyczne ujemne na pobliskie rośliny, hamując ich wzrost i rozwój. Przyczynia się do wzrostu erozji górnych warstw gleby[7].

Systematyka i zmienność

Wyróżnia się trzy podgatunki[9]:

  • C. stoebe subsp. australis Greuter
  • C. stoebe subsp. serbica  Ochsmann
  • C. stoebe subsp. stoebe

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-04-05] (ang.).
  3. ↑ Centaurea stoebe Tausch. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-04-05].
  4. ↑ a b Adam Zając, Maria Zając, Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001.
  5. ↑ Taxon: Centaurea stoebe L.. W: U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2018-04-05].
  6. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 501.
  7. ↑ a b c AKEPIC database. Alaska Exotic Plant Information Clearinghouse Database, University of Alaska Anchorage - Alaska Center for Conservation Science (UAA-ACCS) [dostęp 2020-11-29].
  8. ↑ Chapter 11 Sustainable Control of Spotted Knapweed (Centaurea stoebe), [w:] D.G. Knochel, T.R. Seastedt, Management of Invasive Weeds, Springer Science + Business Media B.V., 2009.
  9. ↑ Catalogue of Life : Centaurea stoebe L., www.catalogueoflife.org [dostęp 2017-03-22] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Centaurea stoebe sl1.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flower head

Taxonym: Centaurea stoebe ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Steinberg near Niederhollabrunn, district Korneuburg, Lower Austria - ca. 375 m a.s.l.

Habitat: semi-dry grassland
Centaurea stoebe distribution in Poland.svg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa występowania Centaurea stoebe w Polsce (w województwach). Na podstawie A. Zając & M. Zając (red.) Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 2001. Zasięg naturalny: ciemnozielony - gatunek pospolity (obecny w co najmniej połowie pól o pow. 10x10 km); zielony - gatunek nierzadki (obecny >10 pól o pow. 10x10 km); jasnozielony - gatunek rzadki (10 lub mniejsza liczba pól o pow. 10x10 km); (dot. stanowisk współczesnych i historycznych)
Centaurea stoebe habitus.jpeg
Autor: Kristian Peters -- Fabelfroh 08:50, 2 November 2006 (UTC), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Rispen-Flockenblume Centaurea stoebe, Müritz-Gebiet
Centaurea maculosa (8047577301).jpg
Autor: Matt Lavin from Bozeman, Montana, USA, Licencja: CC BY-SA 2.0
Fringed involucral bracts and a bristly receptacle mark the genus Centaurea as now circumscribed.
Centaurea stoebe Chaber nadreński 2020-07-12 03.jpg
Autor: Agnieszka Kwiecień, Nova, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chaber nadreński (Centaurea stoebe), okaz kwitnący, łąki nad rzeką Widawą, Sołtysowice, Wrocław, Polska.