Charłupia Wielka
 | Ten artykuł wymaga uzupełnienia informacji. |
| Artykuł | 51°34′14″N 18°37′41″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 51°34'0.1"N, 18°37'59.9"E, 51°34'13.69"N, 18°37'37.92"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 597 m |
| wieś | |
.jpg) Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) | 426[1] |
| Strefa numeracyjna | 43 |
| Kod pocztowy | 98-285[2] |
| Tablice rejestracyjne | ESI |
| SIMC | 0719458 |
Położenie na mapie gminy Wróblew _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wróblew") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego  | |
 51°34′14″N 18°37′41″E/51,570556 18,628056 | |
Charłupia Wielka – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Wróblew.
Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[3].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Charłupia Wielka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0719464 | Charłupia-Las | część wsi |
| 0990066 | Gozdeckie | część wsi |
| 0719470 | Janków | część wsi |
| 0719487 | Myja | część wsi |
| 0719493 | Tatianówka | część wsi |
| 0719501 | Wygoda | część wsi |
Historia
Przez Charłupię Wielką prowadziła w średniowieczu odnoga drogi z Sieradza do Krakowa. Pobierano tu cło mostowe. Po raz pierwszy wspomniana w 1364 roku w dokumencie kasztelana spicymierskiego Piotra Świnki, który, posiadając Charłupię i Dzigorzew, sprzedał sołectwo tej ostatniej wsi. Potomkowie Piotra Świnki przyjęli nazwisko Charłupskich. W 1436 roku Charłupia Wielka przeszła w ręce Malskich herbu Nałęcz, następnie pod koniec XVI w. stała się własnością Zapolskich, a od 1680 roku rodziny Walewskich. Po Walewskich, którzy najprawdopodobniej wybudowali obecny dwór, posiadłość objęli Kosmanowie, następnie Kobierzyccy, Reymont, Graeve, od którego odkupili go Mieszczańscy, gospodarujący tu do dzisiaj. W dworze w Charłupi Wielkiej u Walewskich w dniu 19 I 1863 r. Józef Oxiński, dowódca powstańczy, spotkał się z przedstawicielami szlachty sieradzkiej, przedstawiając cele powstania i dyrektywy Rządu Narodowego.
Z Charłupią Wielką związany był Władysław Reymont, który był właścicielem majątku w l. 1912–1913 i przebywał tu (wraz z żoną Aurelią Szabłowską) od wiosny 1912 r. do połowy 1913 r. Podczas pobytu w Charłupi W. powstała powieść "Rok 1794". Reymont został nawet wybrany prezesem "Koła Ogrodniczego Ziemi Sieradzkiej". Uwiecznił on chłopów z Charłupi W. w zbiorze nowel "Pęknięty dzwon". Obecna na jego pogrzebie (1925 r.) delegacja mieszkańców wsi złożyła na grobie wieniec z napisem na szarfie: "Swemu przyjacielowi – chłopi z Sieradzkiego".
Zabytki
Na wsch. krańcu dwór, w którym w latach 1912–1913 mieszkał Władysław Reymont. Jest to budowla pierwotnie z końca XVII w. przebudowana w XVIII w. i I poł.XIX w. W zachowanym salonie polichromia wykonana przez Betelmana.
W zaniedbanym parku o powierzchni 4,5 ha, urządzonym w l. 1920–1925, pomniki przyrody: jesion wyniosły, aleja kasztanowców (38 drzew), aleja jesionów, 2 egz. wierzby białej.
Na budynku nowej szkoły usytuowanej przy drodze do Sieradza wmurowana w 1967 r. tablica, wyrażająca wdzięczność mieszkańców wsi dla Władysława Reymonta za ufundowanie budynku szkoły.
W pobliżu dworu, na rzeczce Myi, zachowały się resztki wodnego młyna, zwanego "Wygodą". Jego właścicielami od końca XIX w. byli Jaraszkiewiczowie. Młyn pracował do ok. 1950 r., uruchamiał prądnicę o mocy 48 KM. Wł. St. Reymont z okazji ślubu Stefana i Marii Jaraszkiewiczów darował im stół, kredens i kanapę. Był tu też drugi młyn, który nazywano "Myja". W miejscu młyna znajduje się obecnie zbiornik retencyjny. Podczas jego budowy natrafiono na relikty średniowiecznego grodu, który był m.in. w XV w. siedzibą wojewody łęczyckiego Wojciecha Malskiego – mianowanego przez Władysława Warneńczyka wicekrólem w czasie wojny z Turkami.
Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła, wzniesiony w miejscu poprzedniego drewnianego w stylu baroku klasycyzującego fundowali Jan Walewski, chorąży sieradzki wraz z żoną Teresą, w r. 1797. Jest to budowla jednonawowa, z węższym i niższym prezbiterium zamkniętym półkoliście. Wewnątrz sufity z fasetą, ściany rozczłonkowane pilastrami. Okna z dekoracją stiukową. Ołtarz główny późnobarokowy, dwa ołtarze boczne barokowo-klasycystyczne. Ambona murowana klasycystyczna z 1 połowy XIX w. Plebanię wystawił ks. Marcin Rosiński w 1877 r. W kościele tym, jako jedynym w byłym powiecie sieradzkim, odprawiały się nabożeństwa dla Polaków w czasie okupacji hitlerowskiej (wszystkie inne kościoły katolickie Niemcy zamknęli).
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[6] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. Bartłomieja, 1797, nr rej.: 806 z 28.12.1967
- zespół dworski, 1 poł. XIX w.:
- dwór, nr rej.: 807 z 28.12.1967
- park, nr rej.: 300 z 8.02.1979
Zobacz też
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 139 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-19].
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Icon of articles which need more text
Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła (1797 r.), Charłupia Wielka.
Herb gminy Wróblew