Charakterystyka światła nawigacyjnego

Charakterystyka światła nawigacyjnego – zespół łatwych do zaobserwowania cech pozwalający na odróżnienie jednego światła nawigacyjnego od innych (na jego identyfikację).

Najważniejszymi cechami światła są:

• Rodzaj – sposób, w jaki ono świeci,
• Okres – czas (podawany w sekundach, w którym światło przechodzi przez wszystkie różniące się fazy. Po zakończeniu jednego okresu (zwanego też cyklem) rozpoczyna się kolejny z identycznymi fazami,
• Barwa – kolor, jaki światło emituje.

Rodzaje świateł

Najogólniej można wyróżnić następujące rodzaje świateł:

• stałe (ang.: Fixed) - światło nie zmieniające się w czasie (przy tym rodzaju światła trudno mówić o okresie, a faza jest tylko jedna).
• rytmiczne (ang.: Rythmic) - fazy świecenia i fazy zaciemnienia następują po sobie. Wśród tego rodzaju wyróżnić można trzy podrodzaje:
  • światła przerywane (ang.: Occulting) - informację niesie zaciemnienie, pojedyncze lub w grupach o równym czasie zaciemnienia, przy czym ogólny czas świecenia w cyklu jest dłuższy od ogólnego czasu zaciemnienia,
  • izofazowe (ang.: Izophase) - obie fazy (świecenia i zaciemnienia) są równej długości.
  • światła w których czas świecenia jest krótszy od czasu zaciemnienia (informację niesie faza świecenia):
    • błyskowe (ang.: Flashing) - blaski w ilości mniejszej niż 50 na minutę
    • migające (ang.: Quick) - błyski powtarzają się z częstotliwością 50-80 na minutę
    • szybko migające (ang.: Very quick) - błyski z częstotliwością 80-160 na minutę
    • ultraszybko migające (ang.: Ultra quick) - błyski częściej niż 160 razy na minutę
    • kodowe Morse'a (ang.: Morse Code) - światło emituje znak(i) alfabetu Morse'a
    • rozbłyskowe (ang.: Fixed and flashing) - światło stałe wzmacniane rozbłyskami o większym natężeniu
• zmienne lub zmiennobarwne (ang.: Alternating) - poszczególne fazy różnią się barwą emitowanego światła.

W poszczególnych rodzajach świateł fazy zaciemnienia lub światła mogą być zestawiane w proste grupy (ang.: Group) lub grupy złożone (ang.: Composite group), czy też podstawowa charakterystyka może być przerywana (ang.: Interrupted. W efekcie stosowane są następujące rodzaje świateł:

typ światła	podtyp światła	rodzaj światła		oznaczenie (przykładowe)		opis	diagram	przykładowa wizualizacja
		nazwa polska	nazwa angielska	polskie	angielskie			oznaczenie	wygląd
STAŁE	STAŁE	Stałe	Fixed	S	F	Światło nie zmieniające barwy ani natężenia		F R
RYTMICZNE	PRZERYWANE	Przerywane	Occulting	P	Oc	Światło w regularnych odstępach czasu gasnące. (przy czym ogólny czas świecenia jest dłuższy od ogólnego czasu zaciemnienia)		Oc R 6s
		Przerywane grupowe	Group occulting	P(2)	Oc(2)	Światło, w którym (w tym przykładzie: dwa) zaciemnienia występują w grupie przedzielonej dłuższym okresem świecenia.		Oc(2) G 8s
		Przerywane złożone	Composite group occulting	P(3+4)	Oc(3+4)	Światło, w którym (tu: trzy) zaciemnienia występują w grupie przedzielonej dłuższym okresem świecenia, a po nim następuje grupa (tu: czterech) zaciemnień.		Oc(2+3) W 18s
	IZOFAZOWE	Izofazowe	Izophase	I	Iso	Światło, w którym fazy świecenia i zaciemnienia są równie długie.		Iso R 4s
	BŁYSKOWE	Blaskowe	Long flashing		LFl	Światło z regularnie powtarzającymi się blaskami, gdzie faza świecenia trwa dłużej niż 2 sekundy		LFl W 10s
		Błyskowe	Flashing	Bl	Fl	Światło z regularnie powtarzającymi się błyskami trwającymi krócej niż 2 sekundy, równe sobie, lecz wyraźnie krótsze niż czas trwania ciemności; okres równy lub dłuższy od 1,5 sekundy		Fl G 5s
		Błyskowe grupowe	Group flashing	Bl(3)	Fl(3)	Światło, gdzie (tu: trzy) błyski występują w grupie przedzielonej dłuższą fazą ciemności.		Fl(3) R 15s
		Błyskowe złożone	Composite group flashing	Bl(3+2)	Fl(3+2)	Światło, gdzie (tu: trzy) błyski występują w grupie przedzielonej dłuższym okresem zaciemnienia, po którym następuje grupa (tu: dwóch) blasków.		Fl(2+1) W 15s
	MIGAJĄCE	Migające	Quick	M	Q	Światło z regularnie powtarzającymi się mignięciami (w ilości 50-80 / min)		Q W
		Migające grupowe	Group quick	M(9)	Q(9)	Światło, gdzie (tu: dziewięć) mignięć występuje w grupie przedzielonej dłuższą fazą ciemności.		Q(3) G 9s
		Migające przerywane	Interrupted quick	MP	IQ	Światło, gdzie po sekwencji co najmniej 8 mignięć następuje zaciemnienie trwające nie krócej niż 3 sekundy		IQ R 14s
	SZYBKO MIGAJĄCE	Szybko migające	Very quick	MV	VQ	Światło z regularnie powtarzającymi się mignięciami (w ilości 80-160 na minutę)		VQ W
		Szybko migające grupowe	Group very quick	MV(3)	VQ(3)	Światło, gdzie (tu: trzy) szybkie błyski występuje w grupie przedzielonej dłuższą fazą ciemności.		VQ(3) G 4s
		Szybko migające przerywane	Interrupted very quick	MVP	IVQ	Światło szybko migające, w którym po co najmniej 8 błyskach następuje zaciemnienie, trwające nie krócej niż 3 sekundy.		IVQ R 9s
	ULTRASZYBKO MIGAJĄCE (bardzo szybko migające)	Ultraszybko migające	Ultra quick		UQ	Światło z mignięciami w ilości nie mniejszej niż 160 na minutę		UQ W
		Ultraszybko migające przerywane	Interrupted ultra quick		IUQ	Światło w postaci regularnie powtarzanych mignięć co najmniej 160 razy na minutę, przerywane regularnie powtarzającymi się zaciemnieniami.		IUQ R 6s
	MORSE'A	Kodowe Morse'a	Morse code	Mo(K)	Mo(K)	Światło składające się z dwóch rodzajów świeceń - odpowiadających kropkom i kreskom alfabetu Morse'a - tak pogrupowanych, że tworzą jedną lub więcej liter lub cyfr tego alfabetu. Nadawane znaki podane są w nawiasie. Stosowane są tylko znaki międzynarodowe.		Mo(K) G 6s
	ROZBŁYSKOWE	Rozbłyskowe	Fixed and flashing	R	FFl	Światło stałe z błyskami o większym natężeniu		FFl Y 5s
		Rozbłyskowe (grupowe)	Fixed and group flashing	R(2)	FFL(2)	Światło stałe z błyskami o większym natężeniu, po (tu: dwa) rozbłyski w grupie
ZMIENNE	ZMIENNE	Zmienne	Alternating	Zm	Al WGR	Światło zmieniające barwę według sekwencji: białe - zielone - czerwone (ang. white - green - red). Brak faz zaciemnienia - faza światła jednego koloru przechodzi bezpośrednio w fazę innej barwy.		Al WR 3s
	PRZERYWANE	Zmienne przerywane	Alternating occulting		Al Oc WR	Światło na którego okres składa się: światło białe, krótsza od światła przerwa, światło czerwone, krótsza od światła przerwa równa poprzedniej.
		Zmienne (przerywane) grupowe	Alternating group occulting		Al Oc WGR	Światło na którego okres składa się: światło białe, krótsza od światła przerwa, światło zielone, krótsza od światła przerwa równa poprzedniej, światło czerwone, przerwa dłuższa od poprzednich.
	BŁYSKOWE	Zmienne blaskowe	Alternating flashing		Al Fl WR	Światło na którego okres składa się: światło białe, przerwa (dłuższa od światła), światło czerwone, przerwa równa poprzedniej.
		Zmienne (blaskowe) grupowe	Alternating group flashing		Al Fl WR	Światło na którego okres składa się: światło białe, przerwa (dłuższa od światła), światło czerwone, przerwa dłuższa od poprzedniej.
	ROZBŁYSKOWE	Zmienne rozbłyskowe	Alternating fixed and flashing		Al F W Fl RG	Światło stałe białe wzmacniane rozbłyskami w kolorze zielonym i czerwonym na przemian.
		Zmienne rozbłyskowe grupowe	Alternating fixed and group flashing		Al F W Fl(3) G	Światło stałe białe wzmacniane rozbłyskami (w liczbie trzech) koloru zielonego w grupie.
		Zmienne rozbłyskowe kombinowane w grupach	Alternating fixed and composite group flashing		Al F W Fl WRR	Światło stałe białe wzmacniane rozbłyskami: białym a następnie dwoma czerwonymi.

Istnieje jeszcze światło wyłamujące się z tych podziałów. Jest ono szeroko stosowane w systemie IALA, jako światło południowego znaku kardynalnego (i zarezerwowane wyłącznie dla niego). Okres tego światła składa się z sześciu mignięć i jednego długiego błysku (lub sześciu szybkich mignięć i długiego błysku): Q(6) LFl W lub VQ(6) LFl W.

Barwa^[1][2]

• białe (ang. white) oznaczone skrótowo: "W", polskie: "b" lub oznaczenie pominięte)
• czerwone (ang. red, oznaczenie skrótowe "R", polskie: "c")
• zielone (ang. green), oznaczenie skrótowe "G", polskie: "z")
• żółte (ang. yellow), oznaczenie skrótowe "Y", polskie: "ż")
• pomarańczowe (ang. orange), oznaczenie skrótowe "Or", polskie: "pm")

Najczęściej stosuje się światła białe, ponieważ światło tej barwy ma największy zasięg widoczności przy określonej mocy źródła światła.

Zasięg

Światło nawigacyjne dostrzeżone może być z pewnej odległości. Odległość umożliwiająca zobaczenie (w nawigacji: zaoczenie) światła nosi miano zasięgu. Zasięg zależy od:

• natężenia światła (światłości) i aktualnej przejrzystości powietrza - zasięg optyczny
• wysokości posadowienia źródła światła i wysokości oczu obserwatora (ograniczeniem jest krzywizna wynikająca z kulistości Ziemi - zasięg geometryczny.

Dla każdego światła określa się (i podaje w jego charakterystyce) jego zasięg nominalny. Jest to zasięg optyczny dla określonej przejrzystości powietrza - równej 10 Mm. Dlatego dla określenia zasięgu optycznego w innych warunkach przejrzystości powietrza stosować należy poprawki.

W spisie świateł znaleźć można wysokość źródła światła - co umożliwia wyliczenie zasięgu geometrycznego.

Oznaczenia

Na mapach światła opisywane są jednoznacznymi skrótami, natomiast w spisach świateł prócz tego charakterystyka podana jest szczegółowo (z czasami trwania każdej fazy). Skrót składa się z:

1. opisu rodzaju,
2. barwy (przy czym jego brak wskazuje na barwę białą),
3. długości okresu (podawanego w sekundach),
4. wysokości źródła światła (ponad zero mapy),
5. zasięgu nominalnego (podawanego w milach morskich).

Jednak nie zawsze zamieszczony jest komplet informacji, informacje nieistotne lub oczywiste pomija się:

Identyfikacja

Zaleca się by przy identyfikowaniu światła najpierw ustalić jego charakterystykę przez obserwację i pomiar (stoperem lub innym przyrządem), a dopiero potem odnajdywać światło w pomocach nawigacyjnych (na mapie, w spisach świateł lub innych). Postępowanie odwrotne może prowadzić do pomyłek (nawigator "widzi" to co właśnie przeczytał z mapy, a nie to co świeci w rzeczywistości).

Przypisy

Bibliografia

• Z. Dąbrowski, J. W. Dziewulski, M. Berkowski, Vademecum żeglarstwa morskiego, Alma-Press, Warszawa, ISBN 83-7020-245-4
• Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej RP, 551. Znaki skróty i terminologia stosowane na polskich mapach morskich.
• Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej RP, Oznakowanie morskie - System IALA.

Linki zewnętrzne

• Strona z programem do ćwiczeń w rozpoznawaniu charakterystyk świateł (on-line)