Charciabałda
.svg) | Ten artykuł od 2014-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
.jpg) Charciabałda | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 29 |
| Kod pocztowy | 07-430[3] |
| Tablice rejestracyjne | WOS |
| SIMC | 0514868[4] |
Położenie na mapie gminy Myszyniec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Myszyniec") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |
 53°20′18″N 21°16′42″E/53,338333 21,278333 | |
Charciabałda – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Myszyniec[4][5].
Opis
Nieco starsza nazwa tej miejscowości to Charecobałd, którą podaje Oskar Kolberg w Mazowsze cz. IV. Mazowsze Stare. Kurpie, spotyka się również nazwę Charcibałda. Leży w otoczeniu lasu będącego pozostałością Puszczy Zielonej na Kurpiach. Graniczy z Rezerwatem Czarnia powstałym z pozostałego starodrzewia dawnych borów, gdzie można jeszcze zobaczyć niejedną barć z czasów, kiedy słynne było tu bartnictwo.
Historia
Miejscowość tę założył w 1782 r., na mocy nadania gruntów panu Olendrowi, Starosta Ostrołęcki Antoni Małachowski (źródło: Ludwik Krzywicki. Artykuły i Rozprawy. Tom 6. Kurpie).
Do miejscowości tej dochodziła kolej wąskotorowa łącząca również takie miejscowości jak: Myszyniec, Spychowo, Kolno, Łomża, Kadzidło, Ostrołęka. Wybudowana w 1915 r. Myszyniecka Kolej Wąskotorowa została w latach 70. XX w. zdemontowana, po której można jeszcze dziś zobaczyć utwardzone nasypy.
W latach 1921–1931 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Wach (od 1931 w gminie Czarnia).
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 214 osób, 209 było wyznania rzymskokatolickiego a 5 mojżeszowego. Jednocześnie 209 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 5 żydowską. Było tu 35 budynków mieszkalnych[6]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Myszyńcu. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Czarnia[7].
W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 tereny byłej gminy znalazły się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia weszła w skład Landkreis Scharfenwiese, Regierungsbezirk Zichenau III Rzeszy[8].
Nocą 2/3 października 1944 wojska niemieckie wkroczyły do wsi w poszukiwaniu partyzantów, którzy ukryli się w kilku okolicznych wsiach z powodu zbyt dużego nagromadzenia wojsk niemieckich w strefie przyfrontowej. W zabudowaniach należących do Józefa Olendra w Charcibałdze ukrywał się dowódca IV Rejonu AK Myszyniec, Obwodu Ostrołęka, Okręgu Białystok komendant Kazimierz Stefanowicz "As". Wraz z nim przebywał także Stanisław Stefanowicz "Nemo", porucznik oddziału AK, dowódca kompanii Myszyniec. Kiedy Niemcy podpalili zabudowania na posesji gospodarza u którego się ukrywali, Kazimierz Stefanowicz zdołał zbiec, ale Stanisław został zastrzelony i zginął na miejscu. Józef Olender najprawdopodobniej zginął w obozie koncentracyjnym Stutthof, choć brakuje dokumentacji potwierdzającej jego pobyt. Informacje o miejscu pobytu dowódców, Niemcy uzyskali od pochwyconego partyzanta Ryszarda Tokarskiego "Rysia", od którego wymusili zeznania[9].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
Bronisław Kazimierz Przybylski nazwę tej miejscowości zamieścił w tytule utworu w Czterech Nokturnach Kurpiowskich – pt. Ciemna noc nad Charcibałdą. O miejscowości tej także śpiewa Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” w piosence pt. Gdzie jedziesz Panie Michale?
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu[10].
Przypisy
- ↑ Wieś Charciabałda w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-04-07] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-09-02].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 139 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 221.
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 - Städte und Amtsbezirke, www.territorial.de [dostęp 2020-04-22].
- ↑ Natalia Lenda, Pacyfikacja wsi Bandysie (3 października 1944 r.), „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 34, 2020, s. 99–116.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Linki zewnętrzne
- Charcia bałda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 543.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Autor:
Mapa powiatu ostrołęckiego, Polska
Autor:
Mapa gminy Myszyniec, Polska