Charles-Eugène Delaunay

Charles-Eugène Delaunay (ur. 9 kwietnia 1816 w Lusigny-sur-Barse, zm. 5 sierpnia 1872 w Cherbourgu^[1]) – francuski astronom i matematyk.

Życiorys

Pochodził z ubogiej rodziny, w dzieciństwie został wysłany do wuja, który mieszkał w Troyes, tam uczęszczał do szkoły. W 1833 roku wyjechał do Paryża, aby studiować na École polytechnique.

W 1841 opublikował rozprawę doktorską zatytułowaną De la distinction des maxima et des minima dans les questions qui dépendent de la méthode des variations, po czym Jean-Baptiste Biot zaproponował mu przejęcie swoich wykładów z fizyki astronomicznej na Sorbonie. W 1843 roku ukończył studia inżynierskie na École des Mines. Wykładał tam geometrię i mechanikę w latach 1845-1850. W 1850 roku objął katedrę mechaniki na Sorbonie, a w 1851 został profesorem w École polytechnique. W 1855 został wybrany do Sekcji Astronomii Francuskiej Akademii Nauk.

Opublikował kilka artykułów dotyczących perturbacji Urana. Zajmował się także teorią pływów. Badał mechanikę Księżyca jako specyficzny przypadek problemu trzech ciał.

W 1870 roku objął stanowisko dyrektora obserwatorium paryskiego.

W 1872 roku Delaunay i trzy inne osoby utonęły po tym, jak łódź, którą płynęli przewróciła się na skutek silnego podmuchu wiatru.

Wyróżnienia i nagrody

(c) Carlos Delgado, CC BY-SA 3.0

Nazwisko Delaunay’go na Wieży Eiffla w Paryżu – po prawej, obok nazwiska Foucault

• członek Francuskiej Akademii Nauk (1855)
• zagraniczny członek brytyjskiego Royal Society (1869)
• Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1870)
• jego nazwisko znajduje się na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla^[2]
• jego nazwiskiem nazwano jeden z kraterów na Księżycu

Przypisy

Bibliografia

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Charles-Eugène Delaunay w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)