Charles Clerke

Charles Clerke

Charles Clerke (ur. 22 sierpnia 1741 w Brook Farm, Wethersfield, Essex, Anglia, zm. 22 sierpnia 1779 na pokładzie HMS „Resolution” w drodze z Cieśniny Beringa do Pietropawłowska Kamczackiego[1]) – angielski oficer Royal Navy, kapitan, żeglarz i odkrywca. Od 15 lutego 1779 dowódca ekspedycji badawczej poszukującej Przejścia Północno-Zachodniego, którą to funkcję przejął po śmierci na Hawajach kapitana Jamesa Cooka[2]. W swej karierze Clerke odbył cztery podróże badawcze, w tym trzy z nich pod dowództwem Cooka, zaczynając od tej na pokładzie HMB „Endeavour”[3].

Syn Josepha (sędziego pokoju) i Anne Clerke[4], trzynastoletni Charles Clerke rozpoczął w 1754 roku naukę w Royal Naval Academy w Portsmouth. Rok później wstąpił do Royal Navy, rozpoczynając służbę od stanowiska chłopca okrętowego formalnie nadal będąc studentem Akademii aż do 1758 roku[5]. Podczas wojny siedmioletniej służył na HMS „Dorsetshire” i HMS „Bellona”. W 1761 roku podczas służby na HMS „Bellona”, Clerke był na bezanmaszcie, gdy został on odstrzelony. Clerke był jedynym, który ocalał po spadnięciu z tego masztu za burtę[6].

W czerwcu 1764 roku, Charles Clerke rozpoczął służbę na dowodzonym przez kapitana Johna Byrona HMS „Dolphin”. Razem z nim brał udział w ekspedycji uważanej za pierwszą wyprawę badawczą podjętą przez Royal Navy. Jej głównym celem było odkrywanie nowych lądów na południowym Atlantyku. Ostatecznie misja zakończyła się w maju 1766 roku po – rekordowym jak na ówczesne czasy (22 miesiące) – okrążeniu całego świata. Po powrocie z tej podróży, Clerke napisał artykuł jej dotyczący, w którym m.in. napisał o „patagońskich olbrzymach” – ludziach mających co najmniej 7,5 stopy (ok. 230 cm) wzrostu. Ze swoimi rewelacjami na ten temat, Clerke został wysłuchany przez brytyjskie Towarzystwo Królewskie, które zdecydowało się opublikować jego artykuł[7]. Artykuł był prawdopodobnie głupim kawałem Clerke’a, którego zrobienie „Dictionary of Canadian Biography” przypisywało wybujałemu poczuciu humoru Clerke’a[1].

W czerwcu 1768 roku Clarke dołączył do załogi HMB „Endeavour”, której dowództwo objął James Cook[5]. Pełnił tam stanowisko pomocnika nawigatora[1], biorąc udział w pierwszej wyprawie Cooka. Podczas tej misji został mianowany przez Cooka na tymczasowego porucznika i został trzecim oficerem[5]. Stopień ten został oficjalnie zatwierdzony 31 lipca 1771 roku, kilka tygodni po powrocie „Endeavour” do Anglii.

Podczas drugiej podróży Cooka (w latach 1772-1775), Clerke otrzymał stanowisko drugiego oficera na pokładzie HMS „Resolution”[1][3].

Pomiędzy drugą a trzecią podróżą kapitana Cooka, Clerke zgodził się odsiedzieć karę więzienia za długi swojego brata (było to więzienie dla dłużników King’s Bench w Londynie). Niestety podczas pobytu tam nabawił się gruźlicy, która stała się później przyczyną jego śmierci[6].

Od 10 lutego 1776 roku Clerke pełnił służbę jako dowódca HMS „Discovery”[8], jednego z dwóch okrętów biorących udział w trzeciej podróży Cooka. Po śmierci Cooka, 14 lutego 1779 roku[7], Clerke objął dowództwo wyprawy – przenosząc się na, dotychczas dowodzony bezpośrednio przez Cooka, „Resolution”[9] – i wraz z załogami obu okrętów podjął kolejną próbę odnalezienia Przejścia Północno-Zachodniego[1]. Przejścia nie udało się odnaleźć i Clerke postanowił zawrócić z Cieśniny Beringa, obierając kurs na Pietropawłowsk Kamczacki. Był już wtedy bardzo ciężko chory na gruźlicę. Jeden z jego podwładnych – porucznik James King, późniejszy dowódca HMS „Discovery” – zapisał, że choroba sprawiła, że Clerke wyglądał niemal jak szkielet[1].

(c) Evgeny Fedorov, CC BY 3.0
Grób Charlesa Clerke’a w Pietropawłowsku Kamczackim

10 sierpnia 1779 roku, w drodze do Pietropawłowska Kamczackiego, Clerke podyktował list do Josepha Banksa, w którym pisał, że nie ma nawet siły na to, by obrócić się na łóżku „a więc mój pobyt na tym świecie musi mieć się ku końcowi”. Miał w nim również nadzieję, że jego przyjaciele „nie będą mieli powodu wstydzić się tej znajomości”[7]. Clerke zmarł na pokładzie HMS „Resolution” w swoje 38 urodziny, 22 sierpnia 1779 roku, na krótko przed wejściem obu okrętów do portu w Pietropawłowsku Kamczackim i w tym mieście, 29 sierpnia, został pochowany[1][5][7]. Dowództwo nad wyprawą, która skierowała się do Anglii, objął John Gore.

W 1913 roku brytyjska Admiralicja ufundowała w Pietropawłowsku Kamczackim niewielki obelisk upamiętniający kapitana Clerke’a.

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Biography – CLERKE, CHARLES – Volume IV (1771-1800) – Dictionary of Canadian Biography [dostęp 2018-03-15].
  2. ↑ Vanessa. Collingridge, Captain Cook : the life, death and legacy of history's greatest explorer, London: Ebury, 2003, ISBN 0-09-188898-0, OCLC 50999861.
  3. ↑ a b A table of the crew of Cook's Three Voyages 1768-1779, „The Captain Cook Society (CCS)” [dostęp 2018-03-15] (ang.).
  4. ↑ Captain Clerke, 4 listopada 2005 [dostęp 2018-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2005-11-04].
  5. ↑ a b c d https://www.captaincooksociety.com/Portals/ccs/Files/Crew/Clerke%2C%20Charles.pdf
  6. ↑ a b Robson, John, 1949-, The Captain Cook encyclopædia, Milsons Point, NSW: Random House Australia, 2004, ISBN 0-7593-1011-4, OCLC 57569423.
  7. ↑ a b c d Janusz. Szczepański, Odkrycia : podróże kapitana Cooka, wyd. Wyd. 1, Poznań: Rebis, 2007, ISBN 978-83-7301-896-9, OCLC 315850790.
  8. ↑ https://www.captaincooksociety.com/Portals/ccs/Files/Musters/3discoverymuster1.pdf
  9. ↑ https://www.captaincooksociety.com/Portals/ccs/Files/Musters/3resolution3muster1.pdf

Media użyte na tej stronie

Charles Clerke.jpg
Portrait of Captain Clerke in Government House, Wellington, New Zealand , by Nathaniel Dance, 1776
Captan Charles Clerke grave - panoramio.jpg
(c) Evgeny Fedorov, CC BY 3.0
Captan Charles Clerke grave